Miejscowość: Bydlin.

Lokalizacja: Przy trasie nr 794 Wolbrom – Koniecpol, blisko Smolenia i Pilicy.

Na stromym, wapiennym wzgórzu otoczonym z trzech stron bagnami, wzniesiono w XIV wieku kamienny, trzykondygnacyjny budynek mieszkalny i wysoką obronną wieżę. Budowniczym był prawdopodobnie rycerz Niemierza herbu strzała, do którego należała w tym czasie wieś Bydlin. Nie jest jednak wykluczone, że zamek mógł zbudować jego ojciec Pełka. Na okres wskazuje odnaleziona w trakcie prac archeologicznych w 1989 roku moneta – denar Ludwika Węgierskiego.

Cała budowla otoczona była suchą fosą i wałem kamienno-ziemnym. Źródła mówią, że zamkiem władali: Brzeziccy, Szczepanowscy, Bonerowie i Mikołaj Firlej. Bonerowie zamienili obiekt obronny na kościół katolicki. W dobie reformacji Jan Firlej, zwolennik arianizmu przekształcił go na zbór ariański. W 1594 roku jego syn Mikołaj przywrócił budowli poprzednią funkcję, wykonał też remont i ustanowił Kościół św. Krzyża. W 1655 roku oddziały szwedzkie pod dowództwem generała Mullera ograbiły i zniszczyły kościół. Około osiemdziesięciu lat później z inicjatywy Męcińskich świątynię odbudowano. Systematycznie była ona jednak celem grabieży dokonywanych przez wojska przyszłych zaborców. W końcu XVIII wieku kościół został ostatecznie opuszczony i szybko stał się ruiną.