Podróże małe i duże > Opowieści zamkowe

Tworków - odkryty i tajemniczy

Zamek TworkówMiejscowość: Tworków koło Krzyżanowic, województwo śląskie.

Lokalizacja: 14 km od Raciborza w kierunku południowym do Krzyżanowic. Trasa nr 45.

Czasem wrażeń szukamy zbyt daleko, przemierzamy kilometry, tracimy czas i pieniądze. Cel podróży jest nagrodą za długie godziny spędzone w trasie, ale czy na pewno? Bywa, że ten daleki cel nie spełnia oczekiwań, nasze wyobrażenia zostają zweryfikowane przez rzeczywistość i następuje rozczarowanie. Jakże często okazuje się że to, czego szukamy tak daleko, jest w zasięgu naszej ręki i by ekspedycja była udana wystarczy piękna pogoda i zaledwie jeden dzień. Tak było w przypadku Tworkowa. Miejscowość ta poza dziwnie brzmiącą nazwą z niczym konkretnym mi się nie kojarzyła, a jednak okazała się jedną z ciekawszych, jakie odwiedziłam. I może nawet nigdy bym nie pomyślała żeby tam pojechać gdyby nie zdjęcie, które ukazało się w miejscowej prasie. Nie było tam opisów, historii ani ciekawostek, tylko fotografia i krótki podpis co przestawia zdjęcie i gdzie jest zlokalizowany obiekt. Najpierw było małe niedowierzanie, że takie wspaniałe ruiny i tak blisko, a przewodniki nie wspominają o tym miejscu ani słowem. Zgrabny ruch nożyczek i jest! Kolejny cel mojej podróży wytyczony. Przed wyjazdem zawsze zbieram informacje historyczne, poszukuję ciekawostek, fotografii, co w tym przypadku nie było takie łatwe.

Zamek TworkówZamek Tworków

Nazwa miejscowości w różnych okresach brzmiała inaczej, tak więc był: Tewerkau, Turkau i Tworkau, a w latach 30 XX wieku – Tunskirch. Na mapie wytyczona trasa i... to, co ujrzały moje oczy, przerosło moje oczekiwania. Zaskoczyło prawie wszystko: rozmiar ruin, ciekawy układ architektoniczny i sympatyczne powitanie pani, która otwiera bramę i wpuszcza na teren obiektu (cała ruina jest ogrodzona) a także cisza i spokój. Nie było tabunów turystów tylko kilka osób zupełnie niestanowiących przeszkody w swobodnym fotografowaniu. Zaskoczeniem jest też to, iż w bliskim sąsiedztwie ruin pałacu stoją bloki mieszkalne wybudowane dla pracowników PGR-u oraz budynek ośrodka zdrowia. Zderzenie nowoczesności z dawnymi dziejami w zasięgu ręki a nawet wzroku. Dzień był naprawdę piękny, gorący, letni, niebo bezchmurne. Jedyne, co dawało się we znaki, to wygłodniałe komary, które obrały sobie mnie za cel obiadu. Całe szczęście zabrałam ze sobą odpowiedni „odstraszacz”. Jeszcze tylko wysłuchałam cierpliwie życzliwych instrukcji dokąd i jak mogę wejść, na co uważać i czym się nie przejmować, i ruszyłam by zagłębić się w zakamarki historii.

Zamek TworkówZamek Tworków

Dzieje tego tajemniczego zamku sięgają podobno średniowiecza. Niektóre źródła wspominają, iż w miejscu dzisiejszych ruin istniała warownia. Najstarsze zachowane do dziś fragmenty zamku datowane są na XIV wiek i są to elementy w stylu gotyckim. Pierwsze pisemne wzmianki pochodzą z 1305 roku i mówią, że właścicielami posiadłości była rodzina Tworkawsich. W rękach tego rodu zamek pozostał prawie 89 lat i właściwie do dziś niewiadomo z jakich powodów własnością tą przestał być. Jedno jest pewne: chociaż każdy kolejny właściciel angażował się w przebudowę zamku, to jednak z niewiadomych przyczyn sama budowla nigdy nie cieszyła się ich sympatią. A właścicieli było naprawdę wielu, ich nazwiska bywają trudne do wymówienia, ale warto wymienić choćby kilku: Kasper Krzysztof Wysykota z Wodnik, Adam Bess von Koeln, Hynek Petrowicz Charwat von Wiece z Miedoni, rodzina Reiswitz, Eichendorffów oraz hrabia von Saurma-Jeltsch.

Zamek TworkówZamek Tworków

Zamek TworkówCały trzyskrzydłowy zespół pałacowy przypomina swym kształtem podkowę i usytuowany jest na skarpie, w pobliżu płynie rzeka Psina (może to ona była źródłem owych głodnych komarów?). Główne skrzydło „północne” posiada krużganki i ma trzy kondygnacje. Na powitanie zachwyca nas otwarty dziedziniec arkadowy. Kiedyś zamek otoczony był eleganckim parkiem, istniał też nieduży ogród. Dziś trudno to sobie wyobrazić. W roku 1557 Kasper Krzysztof Wyskota z Wodnik rozpoczął przebudowę zamku w modnym wówczas stylu renesansowym, jednak dokończył ją dopiero kolejny właściciel Hnyk Petrowicz Chrwat von Wiece z Miedoni.W źródłach odnajdujemy też nazwisko Hrabiego Jana Gustawa Saurma-Jeltsch, który w 1872 roku jako następny właściciel przebudowywał zamek w stylu neorenesansowym. Zadania tego podjął się architekt Carl Heydenreich. W 1878 roku zegarmistrz Weis zainstalował na wieży zegar.

Pałacowe wnętrza kryły wiele skarbów: cenne obrazy, bogate wyposażenie w postaci rzeźbionych i zdobionych mebli, trofea myśliwskie oraz wszelkiego rodzaju broń. W tym też czasie Tworków jako miejscowość przeżywał swój wielki rozkwit, sławę przyniosły dwie branże: piwo i cygara. Produkcja wspaniałego piwa ruszyła w 1839 roku staraniem ówczesnego właściciela Tworkowskich dóbr Karola z rodu Saurma. Znakomite piwo produkowane było według receptur bawarskich i pilsnerkich, a odbiorcami tego trunku były bogate niemieckie rodziny. Z czasem uruchomiono nawet specjalne pociągi, by dowozić gości do funkcjonującej piwiarni. W 1854 roku powstała zaś filia sławnej w Niemczech cygarowni. Istniała ona tu aż do 1945 roku gdy armia radziecka zbombardowała zakłady.

Zamek TworkówZamek TworkówZamek Tworków

Radykalne przebudowy jakie miały miejsce w XIX wieku znacząco zmieniły oblicze pałacu, toteż odtworzenie pierwotnego wyglądu jest niemal niemożliwe. Budowla była też niszczona przez pożary: w 1703 roku ogień strawił stajnie oraz folwark zamkowy, tajemniczy wielki pożar (niektórzy sugerują podpalenie) datowany z 8 na 9 stycznia 1931 strawił cały zamek wraz z wieżą zegarową i ostatecznie zakończył czasy jego świetności. W czasie drugiej wojny światowej przechodził tędy front, co przyczyniło się do dalszych zniszczeń. W czasie trwających trzy tygodnie działań wojennych w marcu 1945 roku zamek spalono.

Przez 70 lat zamkiem nikt się nie interesował, nie był on poddawany konserwacji. Wnętrze kryje zapewne jeszcze wiele tajemnic, pobudza to wyobraźnię zwiedzających. Podobno pod budowlą bieg zaczyna tajemniczy tunel o długości 2 km który prowadzi do miejsca, gdzie znajdują się ogromne skarby. Drugie wejście do tunelu jest zasłonięte przez ogromny kamień. Każda próba odsłonięcia go powoduje zapadanie się tunelu wraz ze skarbem coraz głębiej pod ziemię. Opowiada się też, iż z zamkiem związana jest postać Białej Damy. Ostatni raz widziana była w 1930 roku, a jej ukazanie zwiastować miało nieszczęście jakim okazał się pożar. Ile w tych opowieściach jest prawdy, trudno powiedzieć. Pewne jest że Rodzina Saumów – potomkowie ostatnich właścicieli zamku – żyje i mieszka w Austrii, w okolicach Wiednia. Czasem przyjeżdża do Tworkowa, aby odsłonić historyczną przeszłość przed kolejnymi pokoleniami rodziny. Już wkrótce pałac może się stać znaną atrakcją. Podobno pozyskano środki na wykonanie stosownych zabezpieczeń, planowany jest remont wieży zegarowej.

Cały teren jest ogrodzony, za wstęp zapłacimy symboliczną kwotę.

Będąc w Tworkowie warto odwiedzić tamtejszy kościół. W 1993 roku podczas prac osuszana terenu pod świątynią natrafiono na drzwi. Prowadziły one do krypty, gdzie znaleziono 11 miedzianych sarkofagów z drewnianymi trumnami. Wewnątrz znajdowały się szczątki pochowanych członków rodziny Reiswitzów, aż w 9 z nich pochowane były dzieci. Wkrótce okrzyknięto, iż znalezisko z Tworkowa to jedyny tak duży zespół sarkofagów dziecięcych w Polsce. Krążyły też pobudzające wyobraźnię opowieści o klątwach, jakim miały być choroby czekające na odkrywców tego znaleziska.

Jak było naprawdę? Co ciekawego kryje jeszcze to miejsce? Być może dowiemy się w niedługim czasie gdy podjęte zostaną prace na zamku.

Zamek TworkówZamek Tworków
Monika Porzucek

Źródła:

  1. Fokus Extra. Numer specjalny nr 5/2010.

  2. Mirosław Ogórka, Tajemnice Tworkowa: Dziecięca krypta i podziemne tunele, www.mmsilesia.pl, 01.02.2008 r..

  3. Mirosław Ogórka, Tajemnice Tworkowa: Cygara i piwo, www.mmsilesia.pl, 23.01.2008 r..

  4. www.tworkow.pl

  5. Grzegorz Wawoczny, Historia pewnej klątwy, www.goraciborz.pl, 04.08.2008 r..

Załóż wątek dotyczący tego tekstu na forum

Opowieści zamkowe:

Zamek Lipowiec. Co straszy w Bukowym lesie? (3 zdjęcia)W kolorze fioletowego ametystu: zamek „Tęczyn” w Rudnie (23 zdjęcia)Skamieniałe dzieci i zaklęci rycerze: zamek „Rabsztyn” (16 zdjęć)Zamek Smoleń - wielki skarb ukryty w studni (29 zdjęć)Pałac w Pilicy i tajemnicza zjawa w starych fortyfikacjach (22 zdjęcia)Czarna Perła Jury: Ogrodzieniec (27 zdjęć)Tajemnicza strażnica w Przewodziszowicach (11 zdjęć)Gotycka piękność: Mirów (19 zdjęć)Zamek obronny w Rochester - historia ukryta w kamieniu (6 zdjęć)Pani o bladych licach - opowieść o zamku w Bobolicach (13 zdjęć)Tajemnice twierdzy Olsten (19 zdjęć)O tym jak „Bendyn” Będzinem się stał (9 zdjęć)Bij, kradnij, zabijaj, ale Siewierz omijaj (10 zdjęć)Zapomniany Bydlin (6 zdjęć)Królowa Bona i latające mrówki na zamku Chęciny (11 zdjęć)Chudów (6 zdjęć)Zapomniany pałac we Włodowicach (9 zdjęć)Zamek Bąkowiec w Morsku (6 zdjęć)Krzyż i Topór = Zamek Krzyżtopór (19 zdjęć)Tworków - odkryty i tajemniczy (13 zdjęć)Bastiony Zamku Nowy Wiśnicz (19 zdjęć)Zamek w Mosznej, czyli prawie jak w bajce Disneya (25 zdjęć)Czarujący Pałac w Pławniowicach (18 zdjęć)Pałac w Krzyżanowicach (11 zdjęć)Pałac Raczyńskich i Dworek Zygmunta Krasińskiego w Złotym Potoku (13 zdjęć)Zamek co na Pieskowej stoi Skale (18 zdjęć)Kórnik – Wielkopolska Perła (18 zdjęć)Zamek Otmuchów, czyli krótka baśń o tym jak serce dumnej Emmy zmiękło po zjedzeniu sokoła (26 zdjęć)Olśniewający swą krasą Pałac w Kraskowie (19 zdjęć)Tajemnice Gór Sowich: Zamek Grodno (25 zdjęć)Tajemnice Gór Sowich: Tannhausen - Pałac w Jedlince (13 zdjęć)
PodróżeKulturaMuzykaHistoriaFelietonyPaństwo, polityka, społeczeństwoPowieści i opowiadaniaKącik poezjiRecenzjeWielkie żarcieKomiks
PrzewodnikiAlbaniaNepalPolskaRumunia
Oceń zamieszczony obok artykuł.
Minister kazał, więc uprzejmie informujemy, że nasze strony wykorzystują pliki cookies (ciasteczka) i inne dziwne technologie m.in. w celach statystycznych. Jeśli Ci to przeszkadza, możesz je zablokować, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki. Więcej informacji znajdziesz w artykule: Pliki cookies (ciasteczka) i podobne technologie.