Podróże małe i duże > Opowieści zamkowe

Tajemnice Gór Sowich: Tannhausen - Pałac w Jedlince

Pałac w JedlinceMiejscowość: Jedlina-Zdrój, okolice Wałbrzycha.

Lokalizacja: Z Wałbrzycha kierujemy się na Jedlinę Zdrój a następnie poszukujemy zjazdu na Zespół Pałacowo-Parkowy Jedlinka, ul. Zamkowa 8.

Po pustych pałacowych korytarzach przemyka jakiś przerażony cień. Cicho, bezszelestnie szuka miejsca, gdzie by się schować. Trzeba mknąć do najdalszych komnat do pokoi, gdzie nikt odnaleźć mnie nie może, szybko... jak najszybciej. W namierzeniu tego cienia w 2009 roku do pałacu w Jedlince przybywa uzbrojona w sprzęt ekipa badaczy pracujących dla „Focusa”. Żeby namierzyć ten tajemniczy cień użyto nawet magnetometru, wszystko jednak bezskutecznie. Czyżby ktoś zapomniał, że ów cień nie spacerował pewnym krokiem po pałacu, bo w nim nie zdążył się przecież jeszcze zadomowić lecz... pałacowe korytarze przemierzał uciekając. No właśnie, przed czym lub raczej przed kim? Kim był?

Historię ukazującego się ducha wiąże się z postacią Beniamina Rothenbacha. Obiekt zakupił on za wygraną w loterii pieniężnej w 1834 roku. Jeszcze zbyt dobrze w pałacu nie zdążył zamieszkać, być może nie poznał jeszcze wszystkich jego zakamarków, zapewne też nie poznawszy dobrze swojej służby, zabrał się za ustanowienie nowych porządków, gdy wynikła bardzo nieprzyjemna sprawa – sprawa kradzieży rzeczy zdaje się bardzo drobnej, jaką była mała srebrna łyżeczka. Lecz zniknięcie jest zniknięciem, żadna tam błaha rzecz. Od łyżeczki się rozpocznie a skończy na... No właśnie, dlatego należy od razu sprawę wyjaśnić i wziąć za skórę osobę winną. I chociaż nikogo nie przyłapano na gorącym uczynku, to podejrzenia padły na pokojówkę. Pokojówka ta miała ojca, człowieka, który wsławił się w walkach przeciwko Napoleonowi, dla którego honor rodziny był rzeczą równie ważną jak wygrana bitwa. Ojciec owej pokojówki przybył więc niezwłocznie do pałacu by wyjaśnić całą sprawę i oczyścić z zarzutów dobre imię córki. Nie krył swego oburzenia i złości bo pewny był, iż córka jego padła ofiarą pomówienia. Rozmowa nabrała rozmachu gdy właściciel pałacu sięgnął po stzrelbę myśliwską. Może chciał tylko nastraszyć intruza, gdy wtem broń wystrzeliła śmiertelnie raniąc ojca dziewczyny. Krewni i sąsiedzi zabitego dowiedziawszy się o całym zdarzeniu przybyli pod pałac. Zapaliwszy pochodnie spędzili tam całą noc domagając się sprawiedliwości. Przerażony Beniamin nie widzą wyjścia z sytuacji przebiegał nerwowo korytarze w poszukiwaniu najbardziej odległych pokoi. Rankiem służba odnalazła go martwego. Od tego czasu jego postać czasem pokazuje się w pałacowych korytarzach, przemykając szybko w poszukiwaniu ukrycia.

Pałac w JedlincePałac w Jedlince

W ten sposób Beniamin Rothenbach na trwałe wpisał się w historię pałacu w Jedlince, pałacu którego druga nazwa brzmi Tannhausen. Jest to miejsce fascynujące z uwagi na wiele niewyjaśnionych zagadek i tajemnic, których odkrywanie zajmuje i pewnie jeszcze zajmie badaczom wiele czasu. Niektóre być może nigdy nie zostaną rozwikłane do końca i wiele pytań pozostanie bez odpowiedzi.

Wiadomo, że budowla ma bardzo stare korzenie, sięgające czasów księcia Bolka I. Pierwsze pisemne zapiski wspominają o istnieniu dworu, który zasłynął z uwagi na funkcjonujący browar. Jako jednych z pierwszych właścicieliwymienia się rodzinę von Czettritz, podając w przybliżeniu okres XV wieku. Jak to w historii bywało: pałac często zmieniał właścicieli. Warto jednak wymienić rody, w rękach których pozostawał on przez szereg lat: Christoph von Hohberg 1528 rok, rodzina von Kuhl 1605 - 1635, 1638 – 1698 Hans von Seher a następnie jego spadkobiercy z tego rodu, Karl Franz von Pückler i rodzina von Pückler w latach 1786 – 1826. Ostatni prywatny właściciel majątku (1889 rok) to Gustaw Boehm.

Pałac w JedlincePałac w Jedlince

W historii pałacu pozytywnie zapisało się nazwisko Carla Kristera. W 1861 roku obiekt staje się własnością tego przemysłowca i finansisty. Carl dorobił się bowiem poważnych pieniędzy na produkcji porcelany. Rozpoczął jako zwykły robotnik. W 1831 roku wykupuje dwie sąsiadujące niewielkie fabryki fajansu i rozpoczyna produkcję porcelany. Odnosi sukces a jego wyroby stają się tak słynne, że świetnie sprzedają się nie tylko w Europie, ale nawet w Ameryce (obecnie fabryka Porcelany „Krzysztof”). Nabywając pałac Carl ma własną wizję jak ma wyglądać to miejsce. Niezwłocznie zabiera się do rozebrania barokowej budowli, i to do fundamentów, by wznieść pałac w stylu klasycystycznym. Wnętrza urządzono z wielkim przepychem. Wybudowano wozownię, oficyny mieszkalne, zaprowadzono gospodarstwo hodowlane. Mleko krowie i kozie z tego gospodarstwapochodzące z niego wykorzystywane było do słynnych kąpieli oferowanych w dobrze już prosperującym w tym czasie uzdrowisku w Jedlinie. Był to czas rozkwitu nie tylko majątku, ale całej miejscowości, a pałac po przebudowie stanowił piękną wizytówkę podkreślając prestiż właściciela.

Wspaniałym gospodarzem była też rodzina Böhm. Gustaw Böhm kupuje majątek w 1889 roku. Istniejące zabudowania powiększają się o stajnie i stodołę. Gustaw dokonuje licznych remontów samego pałacu jak i jego wnętrz. Rozpoczynają się czasy powrotu do świetności tego miejsca. W rękach rodziny Böhm majątek pozostaje aż do czasu II wojny światowej. Wraz z wybuchem wojny Urlich Böhm i jego brat Werner zostają powołani do Wermahtu. W majątku pozostaje, wraz z wymagającą opieki matką, ich siostra Erika Böhm. To na Erikę spada ciężar zarządzania wielką posiadłością, w skład której wchodzą: grunty, las, park, browar i oczywiście pałac.

Pałac w JedlincePałac w Jedlince
Pałac w JedlincePałac w Jedlince

Po kilkunastu miesiącach Erika nie była w stanie poradzić sobie w problemami finansowymi i zdecydowano o sprzedaży majątku. W utrwalonychzapiskach odkrywamy, że Erika Böhm opuszczając obiekt postanowiła ukryć to, czego nie sposób już było wywieźć. Cenna kolekcja sreber i porcelany została zapakowana w skrzynie i zakopana w pobliżu pałacu.

W 1943 roku budowlę kupuje nazistowska organizacja NSV Narodowosocjalistyczna Ludowa Opieka Społeczna z myślą adaptacji pałacowych wnętrz na szpital. Prawie rok trwało przystosowywanie pomieszczeń do nowych funkcji, po czym w 1944 roku skonfiskowano je do celów wojskowych. Pałac na swoją siedzibę obrała dyrekcja Śląskiej Wspólnoty Przemysłowej – organu odpowiedzialnego za projekt budowy obiektów Riese na terenie Gór Sowich. Po jakimś czasie program przejęła Organizacja Todt.

Do końca II wojny światowej majątek był ważnym miejscem gdzie podejmowano decyzje i nadzorowano tajny projekt. Co dokładnie działo się w pałacu, nie wiemy. Zagadkowe przedsięwzięcie pobudza ciekawość naukowców i badaczy. Dziś, gdy obiekt poddawany jest renowacji za sprawą Adama i Radosława Ledów oraz dyrektora zespołu pałacowego dr. Dariusza Woźnickiwego, ciągle podejmowane są starania by uchylić choć odrobinę zasłonę tajemnicy. 2 kwietnia 2011 na teren pałacu wkroczyli badacze w celu dokonania eksploracji tamtejszych podziemi. Poszukiwacze mieli nadzieję na zbadanie tajemniczego tunelu oraz pomieszczenia piwnicy do której wejście zostało ukryte pod podłogą: zasłonięte drewnianą klapą na którą położono betonową wylewkę. Co może kryć? Może uda się odnaleźć dokumentację projektu Reise?

Pałac w JedlincePałac w Jedlince

Wiele opowieści na temat tajemniczych tuneli znajdujących się pod pałacem powstało po wojnie. Jeden z korytarzy podobno odkryto w latach `70 podczas prac melioracyjnych. Został on jednak zasypany bez dokonania penetracji. Z badań przeprowadzonych pod południową częścią pałacu wynika, iż owa zagadkowa piwniczka może pochodzić z czasów przebudowy w XVIII wieku, jednak jej wnętrze było puste i nie kryło żadnych rewelacji. Zaś odkryty podczas prac podziemny korytarz o wymiarach 60 cm szerokości i 1,5 m wysokości, do którego wnętrza nie udało się wejść – najprawdopodobniej służył jako kanał do odwodnienia piwnic. Jednak apetyt rośnie w miarę jedzenia. Majątek kryje w sobie jeszcze wiele zagadek i choć odkrywcom nie udało się odnaleźć dokumentacji projektu Reise, to jednak wciąż pozostaje jeszcze wiele do zbadania. Zakopane gdzieś przy zamku skrzynie ze srebrami rodziny Böhm ciągle czekają na odkrycie, a że są naprawdę ukryte w ziemi świadczy zapisek w kronice rodzinnej:

„do końca maja te miejsca dobrze porosły trawą i nie zostały odnalezione…”

Pałacowych wnętrz nie zwiedzałam, na miejsce przybyłam bardzo późnym popołudniem. Przywitała mnie pięknie odrestaurowana frontowa elewacja. Przez okna nie byłam w stanie dociec w jakim stanie są wnętrza, ale wiem, że obecnie można je już oglądać.

Na zwiedzających czekają w pałacu następujące atrakcje:

  • komnata heraldyczna ze zbiorem almanachów gotajskich,
  • sala Gustawa Boehma,
  • pomieszczenie sztabowe Organization TODT z odtworzonymi meblami, dodatkową atrakcją jest wizualizacja dźwiękowa radiostacji i starych maszyn do pisania,
  • sala balowa,
  • pokój Carla Klistera z kolekcją porcelany,
  • trzy sale rezydencjonalne,
  • pracownia sztukatorska,
  • ciekawostka historyczna w postaci zachowanej zabytkowej kuchennej windy, która nadal działa,
  • wystawa upamiętniającą pracę jeńców obozu Gross Rosen przy budowie obiektów Riese,
  • wystawa dotycząca historii pałacu połączona z projekcją filmów,
  • wystawa na temat organizacji TODT,
  • pozostałości niemieckiego schronu przeciwchemicznego z czasów II wojny światowej w podziemiach pałacu,
  • wystawa minerałów,
  • oraz inne czasowe wystawy.

Ponieważ oglądałam pałac jedynie z zewnątrz, mojej uwadze nie uszła tylna, nieodremontowana jeszcze część pałacu oraz znajdujące się w runie obiekty sąsiadujące z pałacem. Niestety wstęp na ich teren jest również zamknięty, co zrozumiałe jest z uwagi na bezpieczeństwo. Z uwagi na upływ czasu i zbliżający się wieczór nie było też czasu na poszukiwanie ukrytych skrzyń... Trzeba będzie tam kiedyś wrócić.

Pałac w JedlincePałac w Jedlince
Monika Porzucek

Źródła:

  1. Tadeusz Glinka, Marek Piasecki, Polska 60 wycieczek, najpiękniejsze miejsca. Poznań 2008.

  2. Łukasz Orlicki: Sekrety Pałacu w Jedlince.

  3. www.jedlinka.pl

  4. www.poszukiwania.pl

Załóż wątek dotyczący tego tekstu na forum

Opowieści zamkowe:

Zamek Lipowiec. Co straszy w Bukowym lesie? (3 zdjęcia)W kolorze fioletowego ametystu: zamek „Tęczyn” w Rudnie (23 zdjęcia)Skamieniałe dzieci i zaklęci rycerze: zamek „Rabsztyn” (16 zdjęć)Zamek Smoleń - wielki skarb ukryty w studni (29 zdjęć)Pałac w Pilicy i tajemnicza zjawa w starych fortyfikacjach (22 zdjęcia)Czarna Perła Jury: Ogrodzieniec (27 zdjęć)Tajemnicza strażnica w Przewodziszowicach (11 zdjęć)Gotycka piękność: Mirów (19 zdjęć)Zamek obronny w Rochester - historia ukryta w kamieniu (6 zdjęć)Pani o bladych licach - opowieść o zamku w Bobolicach (13 zdjęć)Tajemnice twierdzy Olsten (19 zdjęć)O tym jak „Bendyn” Będzinem się stał (9 zdjęć)Bij, kradnij, zabijaj, ale Siewierz omijaj (10 zdjęć)Zapomniany Bydlin (6 zdjęć)Królowa Bona i latające mrówki na zamku Chęciny (11 zdjęć)Chudów (6 zdjęć)Zapomniany pałac we Włodowicach (9 zdjęć)Zamek Bąkowiec w Morsku (6 zdjęć)Krzyż i Topór = Zamek Krzyżtopór (19 zdjęć)Tworków - odkryty i tajemniczy (13 zdjęć)Bastiony Zamku Nowy Wiśnicz (19 zdjęć)Zamek w Mosznej, czyli prawie jak w bajce Disneya (25 zdjęć)Czarujący Pałac w Pławniowicach (18 zdjęć)Pałac w Krzyżanowicach (11 zdjęć)Pałac Raczyńskich i Dworek Zygmunta Krasińskiego w Złotym Potoku (13 zdjęć)Zamek co na Pieskowej stoi Skale (18 zdjęć)Kórnik – Wielkopolska Perła (18 zdjęć)Zamek Otmuchów, czyli krótka baśń o tym jak serce dumnej Emmy zmiękło po zjedzeniu sokoła (26 zdjęć)Olśniewający swą krasą Pałac w Kraskowie (19 zdjęć)Tajemnice Gór Sowich: Zamek Grodno (25 zdjęć)Tajemnice Gór Sowich: Tannhausen - Pałac w Jedlince (13 zdjęć)
PodróżeKulturaMuzykaHistoriaFelietonyPaństwo, polityka, społeczeństwoPowieści i opowiadaniaKącik poezjiRecenzjeWielkie żarcieKomiks
PrzewodnikiAlbaniaNepalPolskaRumunia
Oceń zamieszczony obok artykuł.
Minister kazał, więc uprzejmie informujemy, że nasze strony wykorzystują pliki cookies (ciasteczka) i inne dziwne technologie m.in. w celach statystycznych. Jeśli Ci to przeszkadza, możesz je zablokować, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki. Więcej informacji znajdziesz w artykule: Pliki cookies (ciasteczka) i podobne technologie.