Cały rok czekam na moment, kiedy można wreszcie włączyć magiczne kolędy Ştefana Hruşci¹. Dla Polaka nie brzmią one jak kolędy, bardziej jak ludowe, rytmiczne, góralskie przyśpiewki. Posłuchajcie:

Połowa listopada, ciepły wieczór. W sali Domu Kultury, pośród betonowego kompleksu postawionego w Satu Mare na życzenie dyktatora Rumunii Nicolae Cauşescu, zbiera się tłum. Patrząc na estetykę sali rzeczywiście można się poczuć jak w głębokim komunizmie. Do tego jest tu zimniej niż na dworze. Na scenie dekoracja świąteczna, wielka choinka ociepla swoim widokiem betonowe, socrealistyczne ornamenty. Powoli gasną światła i wychodzi na scenę artysta z gitarą, w białej koszuli o ludowym kroju i w czarnych spodniach. Jest bardzo wysoki, szczupły, a długie siwe włosy i wyraziste rysy twarzy nadają mu wygląd barda. Zaczyna śpiewać w rytm bębnów i grzechotek. Ma mocny, dźwięczny głos górala, jasne spojrzenie i uśmiech, który pozwala zapomnieć o braku ogrzewania.

Ştefan Hruşcă urodził się 53 lata temu w Maramureşu. Jest to kraina geograficzna i etnograficzna w północnej Rumunii, kraina gór, lasów, tradycyjnych drewnianych domów, starych cerkwi i szczególnych ludzi. Mieszkańcy tego regionu są jak nasi górale – mocni, przywiązani do tradycji, kochający ciężką pracę, ale też muzykę i zabawę. Kto wybierze się w te strony i zajrzy do Maramureşu w niedzielę, zobaczy tłumy starych ale i całkiem młodych ludzi ubranych w tradycyjne stroje i zmierzających do cerkwi.

Talent Ştefana Hruşci został odkryty w 1981 roku przez Adriana Păunescu, poetę, prozaika, legendę i moralny autorytet Rumunów o wolnych duszach, ale żyjących w komunistycznym reżimie. Păunescu od lat 70. do połowy lat 80. organizował wielkie koncerty, na których występowali młodzi artyści. Często był to dla nich pierwszy występ w życiu. To właśnie tam zaczynali bardzo sławni później muzycy. Koncerty te były fenomenem. Każdy, kto choć trochę zna historię Rumunii, zdaje sobie sprawę, jaki duch panował wtedy w tym kraju. Było to państwo policyjne. Władze nieprędko zdały sobie sprawę, że pozwoliły na coś, co dla każdego reżimu jest niebezpieczne – na zgromadzenie ludzi spragnionych wolności i na przepływ wolnej myśli. Dopiero po ponad tysiącu koncertów zostały one zakazane. Ale ziarno zostało zasiane i na pewno nie jest przesadą twierdzenie, że wywarły one pewien wpływ na wybuch rewolucji w tym kraju w 1989 roku.

Adrian Păunescu zmarł w listopadzie tego roku. Był mentorem, a sądząc ze wzruszenia, z jakim w czasie koncertu mówił o nim Ştefan Hruşcă, także jego przyjacielem. Część koncertu została poświęcona właśnie jemu. Artysta zaśpiewał kilka pięknych i nostalgicznych ballad z tekstami zmarłego poety:

Jest to pieśń miłosna muzyka, który przychodzi na ślub swojej byłej ukochanej.