Wbrew pierwszemu skojarzeniu wioska Humor¹ (rum. Mănăstirea Humorului) nie ma z humorem (w polskim rozumieniem tego słowa) nic wspólnego. Nazwa wzięła się od przepływającej tutaj rzeczki Humor, nazwa rzeczki pochodzi natomiast od węgierskiego słowa homor znaczącego tyle co szybka woda.

Pierwsza wzmianka o wiosce Humor pochodzi z 1415 roku (choć prawdopodobnie istniała już w wieku XIII), a pierwszy monastyr zbudowano tutaj pod koniec XIV lub na początku XV wieku - niestety został zniszczony podczas jakiegoś najazdu. W 1530 roku, w tym samym miejscu, rozpoczęto budowę nowego monastyru, w skład którego weszła Cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy, a w 1641 roku klasztor otoczono murami obronnymi. Niestety do dzisiaj, oprócz samej cerkwi, przetrwała tylko wybudowana również w 1641 roku wieża obronna.

Cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy została zbudowana na charakterystycznym dla północnej Mołdawii planie koniczyny (prostokąt uzupełniony trzema absydami). Składa się z trzech niezależnych, połączonych portalami pomieszczeń (nawy, przednawia, komory grobowej) oraz przedsionka z arkadami. Cerkiew pokryta jest prostym dachem i nie posiada wieży.

W 1535 mistrz Tomasz z Suczawy ozdobił świątynię pięknymi freskami, które w większości zachowały się w całkiem dobrym stanie. Na ścianie południowej widzimy między innymi ilustrację akatystu maryjnego zakończoną sceną ocalenia Konstantynopola podczas oblężenia Perskiego w 626 r. Ściany trzech absyd wypełnia przedstawienie hierarchii niebiańskiej. Najsłabiej zachowały się przedstawiające między innymi Drzewo Jessego freski na ścianie północnej. W przedsionku zobaczymy Sąd Ostateczny, w przednawiu sceny z życia świętych, a w nawie między innymi Ostatnią Wieczerzę oraz Ukrzyżowanie.

Woroniec (rum. Voroneţ) to niewielka wieś położona około 7 km od Gura Humora (rum. Gura Humorului). Znajduje się tutaj najbardziej znany z bukowińskich malowanych klasztorów obronnych - Mănăstirea Voroneţ. W jego skład wchodzi malowana cerkiew pod wezwaniem św. Jerzego, która z uwagi na piękne freski czasem zwana jest nawet Kaplicą Sykstyńską Wschodu. Jak już wcześniej pisałem cerkiew w Worońcu, podobnie jak cerkiew klasztoru Humor oraz sześć innych bukowińskich malowanych cerkwi została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

W 1488 roku dla tutejszego klasztoru cerkiew ufundował sam Stefan Wielki, budowa trwała zaledwie 111 dni i została zakończona 14 września. Później cały kompleks otoczono murem, co jednak nie uchroniło klasztoru przed najazdami, między innymi w 1653, gdy zarówno klasztor Voroneţ jak i Humor zostały splądrowane przez Kozaków, na których czele stał Tymoteusz Chmielnicki, syn Bohdana Chmielnickiego.

Na szczęście mimo burzliwej historii klasztor przetrwał do naszych czasów, a w 1990 roku nawet wrócili do niego mnisi. Dzisiaj jest klasztorem bardzo znanym, a co za tym idzie również bardzo chętnie odwiedzanym przez turystów (nie tylko z Rumunii). Skoro tak, to pod klasztorem nie mogło oczywiście zabraknąć kramów z niezliczonymi ilościami pamiątek.

Najcenniejszą budowlą klasztoru jest malowana Cerkiew św. Jerzego. Legenda głosi, że gdy wojska tureckie zaatakowały Mołdawię Stefan Wielki odwiedził w tutejszym skicie pustelnika Daniela i poprosił go o radę. Po wygranej bitwie² z Turkami z wdzięczności ufundował monastyr, a w nim cerkiew poświęconą św. Jerzemu, który przyniósł był mu zwycięstwo. Stefan Wielki słynął z tego, że był bardzo pobożny. Podobno ufundował tyle monastyrów, ile bitew wygrał.

Cerkiew monastyru Voroneţ, podobnie jak Cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy, została zbudowana na planie koniczyny i podobnie przykryto ją charakterystycznym dla malowanych cerkwi szerokim, krytym gontem dachem, który chroni bezcenne malowidła przed deszczem. Jednak w przeciwieństwie do opisywanej wyżej, nawę cerkwi w Worońcu zwieńczono wieżą.

Najsławniejsze malowidło ozdabia ścianę zachodnią. Jest to Sąd Ostateczny. Widzimy na nim zmarłych powstających z grobów, a wyżej potępionych Żydów, Saracenów, Turków i Katolików. Na tronie siedzi Duch Święty, a nad nim Jezus Chrystus u którego stóp wypływa rzeka piekielna do której strącani są grzesznicy. Najwyżej, na niebie, znajdują się personifikacje dwunastu gwiazdozbiorów, a w centralnym miejscu sam Bóg. Z boku widać anioły, które zwijają niebo - świat się kończy.

Na ścianie południowej widzimy sceny z życia świętego Mikołaja i świętego Jana Nowego z Suczawy. Po lewej stronie od drzwi stoją obok siebie pustelnik Daniel (który założył tu pierwszy skit) i Grzegorz Roșca - metropolita mołdawski, który w 1547 roku ufundował polichromię i dobudowanie przedsionka, w którym został później pochowany. Dalej na lewo widać jak patron świątyni - święty Jerzy - zabija smoka. Na zewnętrznym murze przednawia widać ilustrację drzewa Jessego, z dwóch stron obramowaną wizerunkami sześciu starożytnych filozofów. Na absydach namalowana jest hierarchia niebiańska i ziemska. Jak już pisałem malowidła na ścianie północnej są mocno wyblakłe i niewiele na nich widać.