Bârsana to duża wioska w dolinie Izy, w regionie Marmarosz (Maramureş), ale bârsana to również rasa owiec o długim i gęstym runie. Prawdopodobnie mieszkańcy Bârsany żyli z hodowli tych zwierząt, więc może to stąd wzięła się nazwa ich wioski. Niewykluczone też, że było na odwrót i to rasę owiec nazwano mianem miejscowości gdzie była tak popularna, zaś miejscowość od nazwiska jej właściciela. Jak było dokładnie, tego nie wiemy, wiemy natomiast, że nazwa Bârsana była używana już w średniowieczu, kiedy wioska należała do kniazia Stanisława, syna Stana Bârsana, o czym dowiadujemy się z XIV-wiecznych dokumentów. Prawdopodobnie właśnie wtedy powstał tu prawosławny klasztor, który istniał aż do XVIII wieku, gdy wieś przystąpiła do Unii Brzeskiej. Dziś wioska liczy sobie około 6000 mieszkańców¹ i jest bardzo chętnie odwiedzana przez pielgrzymów i turystów, których przyciąga tu mały stary kościółek i nowy, okazały, ale zbudowany w dawnym stylu piękny klasztor.

Kościółek w Bârsanie został zbudowany na planie prostokąta, później dobudowano otwarty portyk zdobionym arkadami, wspartymi na drewnianych kolumnach. Kryty gontem dwupoziomowy dach wieńczy strzelista wieża. Wnętrze zdobią kolorowe, dość dobrze zachowane malowidła na drewnie i płótnie. Namalował je w roku 1806 Toader Hodor z Vişeul de Mijloc. W przedsionku zobaczymy między innymi sceny z Sądu Ostatecznego, a w nawie z Księgi Rodzaju.

Po obaleniu reżimu Mikołaja Ceauşescu, a więc stosunkowo niedawno, w Bârsanie wybudowano nowy klasztor. Co ciekawe wybudowano go w stylu starych, marmaroskich kościołów. Wchodząc na teren kompleksu dałem się temu zwieść i byłem przekonany, że zabudowania mają co najmniej 100 lat. Dopiero w trakcie zwiedzania dowiedziałem się, że klasztor został zbudowany dopiero w roku 1994, a więc zaledwie 16 lat temu!

Pomimo, że budynki są jeszcze bardzo młode i może nie przedstawiają takiej wartości historycznej jak choćby cerkiew Ofiarowania Maryi w Świątyni, to będąc w Bârsanie z pewnością nie można klasztoru ominąć. Na teren kompleksu wchodzimy przez charakterystyczną, zwieńczoną wysoką wieżą bramę, w której płacimy za wstęp. Osoby w krótkich spodniach czy spódnicach mogą pożyczyć długie chusty by się przepasać, nie wypada bowiem wchodzić tutaj z gołymi kolanami i ramionami. W bramie kupimy również ikony, bransoletki i inne pamiątki.

Za bramą po prawej stronie zobaczymy klasztorną cerkiew Dwunastu Apostołów. Jej strzelista wieża mierzy 56 metrów wysokości i jest najwyższa w regionie. Jeśli dobrze zrozumiałem przewodnika, który oprowadzał akurat jakąś grupę, to budowniczowie świątyni nie użyli ani jednego gwoździa, stosowali tylko tradycyjne metody. Na przeciwko cerkwi stoi piękna, przykryta dość oryginalnym, pofalowanym dachem, altana osłaniająca studnię. Dalej zobaczymy zabudowania mieszkalne i gospodarcze, a między nimi wyłożone kamieniem alejki i mnóstwo kwiatów.

Na terenie klasztoru urządzono również bardzo ciekawe muzeum etnograficzne. Na trzech kondygnacjach, w bardzo przyjemnych, drewnianych wnętrzach, możemy podziwiać stare ikony, dawne stroje i narzędzia. Koniecznie trzeba do muzeum zajrzeć. Opłata za wstęp jest symboliczna.

Marmarosz, po rumuńsku Maramureş (Maramuresz), to kraina na granicy Ukrainy i Rumunii, częściowo na terenie Karpat Wschodnich, które zapraszają swoim urokiem do pieszych, górskich wędrówek. Niestety, spacery po górach musieliśmy sobie odpuścić ze względu na ograniczenia czasowe i podróżującego z nami dwulatka. Oglądaliśmy więc Marmarosz tylko z okna samochodu i obiecywaliśmy sobie, że jeszcze tu kiedyś wrócimy specjalnie po to, by zapuścić się na tutejsze szlaki.

Przejeżdżając przez ten region widzieliśmy stragany z dosłownie kopami arbuzów, mijaliśmy babuleńki, dziewczęta i chłopców sprzedających przy drodze palinkę lub świeże owoce. Zerkaliśmy w biegu na okazałe, czasem misternie rzeźbione, charakterystyczne marmaroskie bramy. Momentami przeklinaliśmy fatalne odcinki drogi tego jednego z biedniejszych rejonów Rumunii. Gdyby nie brak czasu drogi by nam pewnie nie przeszkadzały, ot, lokalny koloryt wymuszający prędkość 10-20 km/h. Niestety dla nas oznaczały one więcej czasu spędzonego w samochodzie, a mniej na przechadzanie się między nagrobkami Wesołego Cmentarza w Săpâncie czy choćby na opisywany przed chwilą spacer po kompleksie klasztornym w Bârsanie. Po raz kolejny potwierdza się stara prawda, że można podróżować bez pieniędzy, bez mapy, bez planu, ale warunkiem niezbędnym jest czas, dużo czasu! W pośpiechu zbyt wiele nam umyka.

Dojeżdżamy do Przełęczy Przysłop (rum. Pasul Prislop), która rozdziela Marmarosz od Bukowiny i Góry Marmaroskie od Gór Rodniańskich. Na przełęczy stoi murowana cerkiew, schronisko i szereg budek z pamiątkami. Ponoć roztacza się stąd również piękny widok... niestety, akurat wtedy zaskoczył nas deszcz i chmury. W sumie deszcz towarzyszył nam tego dnia przez około godzinę i nie licząc kilkuminutowego deszczyku podczas pobytu nad morzem, były to jedyne opady jakich w ciągu dwóch tygodniu pobytu w Rumunii doświadczyliśmy.