Hagada to opowieść, opowiadanie historii. Jest ściśle związana ze Świętem Paschy. To także tytuł książki, w której zebrane są teksty mówiące o wyjściu Izraelitów Egiptu. W ostatni szabasowy wieczór stanęło przed małą i nieco zdziwioną kętrzyńską publicznością siedem osób zespołu Hagada, próbując śpiewem i muzyką snuć opowieść o Izraelitach. W ilu rastenburskich domach z przełomu dziewiętnastego i dwudziestego wieku nocą na przełomie marca i kwietnia podczas Pesach snuto takie opowieści? Ile kip wkładano wówczas na męskie głowy? Ilu osobom z siedzących na dziedzińcu zamkowym sto lat później przemknęła myśl z takim obrazem? A przecież właśnie taki obraz przywołali wchodzący na scenę męscy członkowie Hagady. Zgodnie z dziewiętnastowiecznymi tendencjami Żydów aszkenazyjskich dominował w ubiorze muzyków kolor czarny. Do tego białe koszule, czarny kapelusz wokalisty i prowadzącego gitarzysty. Pewną formułę świątecznego wydarzenia, czy w związku z kończącym się szabatem, czy może w związku z koncertem i ukłonem w stronę widowni, podkreślały haftowane i zdobione jarmułki. Nagle przy odrobinie wyobraźni widownia mogła znaleźć się w scenerii polskiego sztetla, do którego zawitali klezmerzy, żeby opowiadać o historii Narodu Wybranego. Tę atmosferę potęgowały niezwykle semickie rysy jednej z wokalistek, co wraz z tłem wyświetlanym na planszy dla tekstów śpiewanych piosenek, który obrazował Ziemię Obiecaną, przywoływał obietnicę daną Izraelitom przez Boga.

Artyści nie rościli sobie prawa do opowieści mówionych. Zdali się na wyobraźnię, może wiedzę, a chyba przede wszystkim uczucia widowni. Na planszy co rusz pojawiały się krótkie teksty pieśni w języku polskim i hebrajskim. Ich tłem był współczesny Izrael. Być może wyżynno-górzysta Galilea, być może pustynna wyżyna Negew albo piaszczysta pustynia Haluza z ciągiem wydm. Na moment pojawia się Jerozolima. Widać dymy i płomienie. Komuś może przypominać to płonące warszawskie getto albo pogromy w wielu europejskich miastach. Historia niestety zatacza koło. Muzyka momentami zawodzi, tak jak zawodzili nad płonącymi domami i sklepami żydowscy obywatele polskich miast. Tak jak zawodziły żydowskie matki nad swoimi zabitymi mężami i dziećmi kilkadziesiąt lat temu, tak teraz zawodzą, gdy płoną na jerozolimskich ulicach samochody-pułapki, a ze szkolnych autobusów wyciągane są spalone zwłoki izraelskich uczniów.

Jak bardzo śpiewny jest hebrajski widownia przekonuje się natychmiast. Muzycy w jednej czy dwóch pieśniach śpiewają przez chwilę po polsku, ale nie przekonuje to słuchacza. Być może jest to tylko dla porównania, jak w obu językach brzmi ta śpiewana modlitwa. Raz wyziera z niej ogromny smutek, raz ogromna radość. Cóż, to przecież odzwierciedlenie losów Żydów. Od niewoli egipskiej przez dwukrotne zburzenie Świątyni, następnie smutek i nadzieję diaspory, po aliję i obecne próby współżycia z Palestyńczykami.

Zamykasz, Słuchaczu, oczy i widzisz za sprawą muzyki, tembru głosu, swoistego religijnego uniesienia, nie tylko fragmenty dawnej historii i tradycji, które niosą ze sobą hagady, midrasze, Pięcioksiąg Mojżesza, ale także przedwojenne szabasowe wieczerze na tych ziemiach. Widzisz też powracających do Ziemi Obiecanej europejskich Żydów. Widzisz trud w pierwszych kibucach, pierwsze gaje oliwne. Słyszysz strzały i płomienie na ulicach izraelskich miast. Być może przypominasz sobie prozę Isaaca Bashevisa Singera, niosącą ze sobą owe charakterystyczne dla Żydów na obczyźnie wadzenie się ze starotestamentowym Bogiem, tę ufność i wiarę, a jednocześnie ich utratę, gdy cały świat sprzymierza się przeciwko Narodowi Wybranemu.

Zespół Hagada anonsowała kętrzynianka Ewa Kisielewska. Przy okazji przypomniała, że to już drugie w przeciągu roku spotkanie z kulturą żydowską w Kętrzynie. Chciałoby się rzec, że Ewa Kisielewska zaczyna pełnić w Kętrzynie taką rolą jak jej imienniczka w Olsztynie. Jednakże może to na razie stwierdzenie na wyrost? Parafrazując pobożne życzenia Żydów diaspory: „Za rok w Jerozolimie”, dobrze było życzyć sobie: „Za kilka miesięcy w Kętrzynie”…