Ukrainiec jest pieśnią! - zwykł mawiać jeden z moich ukraińskich wykładowców. Muzykalność jest uważana za narodową cechę Ukraińców. Wiąże się z bogatą historią ukraińskiej muzyki. Na terenach obecnego Czernihowa kijowscy archeolodzy odkryli instrumenty z kości mamuta, datowane na 20 tysięcy lat!

Kolejnym dowodem na upodobanie do muzyki są zachowane do dziś XI-wieczne freski, przedstawiające muzyków grających na różnego rodzaju instrumentach: dętych, strunowych i perkusyjnych. Obejrzeć je można w Soborze Mądrości Bożej w Kijowie.

Początkowo śpiew, recytacja i akompaniament pełniły funkcje obrzędowe, modlitewne, miały odstraszać siły nieczyste. Z obrzędów tych wykształciły się różne rodzaje pieśni: liryczne, historyczne, żołnierskie, obrzędowe – związane z kalendarzem, tak zwane веснянки [wesnianky] – pieśni o tematyce wiosennej, przyrodzie, zawierające prośbę o urodzaj; колядки i шедрівки [koliadky, szczedriwky] - pieśni zimowe, opowiadające o Bożym Narodzeniu i Nowym Roku. Z obrzędów wykształciły się także ukraińskie dumki.

Zajmują one szczególne miejsce w ukraińskiej kulturze, są swoistym symbolem narodowym. Od około XV – XVI wieku dumki wykonywane były przy akompaniamencie kobzy lub bandury, a wykonawców nazywano kobziarzami. W tych czasach na Ukrainie słabo rozwinięte były literatura i piśmiennictwo, toteż kobziarze byli podstawowym źródłem przekazu wiedzy historycznej. Szerzyli oni chwałę Rusi Kijowskiej, sławili wyprawy kozackie i zwycięskie bitwy, przekazywali podstawowe wartości chrześcijańskie. Ponadto podtrzymywali tradycję i kulturę ukraińską. Cieszyli się ogromnym poważaniem i szacunkiem.

Oto, co w XVII wieku pisał o kobziarzach Paweł z Aleppo, arabski prawosławny duchowny: Śpiew kobziarzy cieszy duszę i uwalnia od trosk; jest tak ujmujący, gdyż płynie prosto z serca; pieśni zaś są tak przyjemne dla ucha, bo śpiewane z oddaniem i uczuciem. Postać kobziarza z instrumentem siedzącego pod drzewem wciąż jest niezwykle charakterystyczna; mówi się, że każdy Ukrainiec mający zdolności plastyczne przynajmniej raz w życiu namalował ten obrazek.

Ukraińskimi narodowymi instrumentami są, poza strunowymi kobzą i bandurą, także lira korbowa, trombita (huculski instrument dęty, którego długość sięga do czterech metrów), cymabały oraz sopiłka (rodzaj fletu).