Nie mogę pozbyć się wrażenia, że Agata Christie z pewnością tę powieść, a może i wszystkie swoje kryminalne powieści i opowiadania, zaczynała pisać od środka. Ten środek, czy może raczej punkt, jądro, wypełniony zostaje przez rekwizyt, a tenże z kolei obłożony, otulony mniej znaczącymi przedmiotami czy zjawiskami, których funkcją jest jednak takie działanie, takie wywieranie wpływu na czytelnika, takie jego mylenie, żeby przez wiele stron powieści mógł czytelnik uważać za „punkt programu” co rusz to inne nagromadzone przez pisarkę rekwizyty. Jest to absolutnie zrozumiałe. W ten sposób autorka odwzorowuje rekonstruowanie przez śledczych popełnionej w rzeczywistości zbrodni: odczytywanie kolejnych tropów, odrzucanie mylnych śladów, składanie w całość elementów-rekwizytów kryminalnych puzzli.

Gdybyśmy tak dla zabawy, dość mgliście, dość niejasno, wyobrazili sobie zdanie stanowiące kwintesencję tego kryminału, to z pewnością nasz rekwizyt stanowiłby w tym zdaniu dopełnienie. Teraz należałoby zacząć szukać podmiotu. To oczywiste, że bez niego się nie obejdziemy. Ale żeby kryminał był zajmujący, a zbrodnia i pozostałe wydarzenia niewydumane, a bliskie realiom, to podmiotów Christie wprowadziła mnóstwo. I one stanowią kolejną otulinę jądra ciemności, kolejną warstwę zakrywającą rozwiązanie zagadki. W tej warstwie, rzecz jasna, mamy coś w rodzaju węzełków, pętelek, jakby na kipu. To są informacje, czy punkty informacyjne, które pomagają czytelnikowi, gdy nie może poradzić sobie z układaniem kolejności wydarzeń i przypisywaniem ról kolejnym osobom. Za biurkami owych turystycznych punktów informacyjnych, bo przecież jesteśmy na wycieczce po Egipcie, po Nilu, siedzą Herkules Poirot i jeszcze przynajmniej ze dwie osoby, ale przyjemność odkrycia, kim one są, należy pozostawić czytelnikowi. Podmioty krążą po kryminalnym kole, wypadają z kręgu podejrzeń, znowu wpadają. Autorka tworzy już na początku powieści ich numerus clausus, do czego doskonałą racją był pomysł wycieczki, która jest przecież z jednej strony zamkniętym miejscem dla jej uczestników, a z drugiej narażona, otwarta na bodźce z zewnątrz, tym samym kreująca jednocześnie ciasną, duszną atmosferę kręgu znanych sobie mniej lub bardziej osób, i wystawiona na niebezpieczeństwa pochodzące spoza tego kręgu, z takim ciągłym poczuciem zagrożenia.

Po raz pierwszy autorka nacisnęła swoje pióro w tym najważniejszym punkcie fabuły, następnie prowadząc je po kolejnych kołach, warstwach. Zewnętrzna pętla zawiązana jest przez dwie postacie, pełniące funkcję kogoś w rodzaju komentatorów rzeczywistości wprowadzających czytelnika w fabułę, zapowiadaczy, odźwiernych, w końcu wypowiadających coś w rodzaju morału, przypieczętowujących zdarzenia, które mamy już za sobą. Pozwolę sobie te klamry przytoczyć: - Napędzi do Malton pieniędzy – odrzekł przyjaciel pana Burnaby’ego, chudy, wymizerowany człowiek. W głosie jego brzmiała zawiść i niechęć¹, - Chudy przyjaciel pana Burnaby’ego powiedział: - Nie było to w porządku, tak mieć wszystko, co dusza zapragnie².

Gdy Burnaby i jego chudy przyjaciel zawiązali już sznurek, tworząc pętlę, gdy otworzyli, no, może jedynie uchylili, drzwi do Wode Hall, potem zarzucając trap na „Karnak”, w kolejnych jedenastu podrozdziałach poznajemy tenże zamknięty katalog bohaterów. Jak zwykle u Christie przekrój dostojnej i obrzydliwie bogatej angielszczyzny jest niezwykle szeroki, i równie niezwykle interesujący. Pokrótce: bardziej jak w sztuce teatralnej niż powieści, postacie zostają opisane wraz z powodami wyruszenia na wycieczkę do Egiptu. Oczywiście każda z tych osób będzie w miarę toczenia się fabuły odkrywała przed czytelnikiem swoje tajemnice, będzie jawiła się trochę kimś innym niż na początku, będzie zaskakiwała. Te postacie zostają opisane w szczególny sposób, który tak eksponuje cechy wyglądu (wyraz twarzy, sposób poruszania się, mówienia, strój) i charakteru, że daje czytelnikowi przyjemność ubawienia się z karykaturalnych przedstawicieli środowiska na wakacjach, oraz porusza czytelnika krzywdą wyrządzaną przez środowisko, koterię, słabszym duchem czy pozycją. Cóż, nie wszystko złoto, co się świeci. Pozoranctwo, mitomania, obłuda, hipokryzja. Alkoholizm i choroba psychiczna. Agata Christie raczy nas tym wszystkim, po raz kolejny przekonując wielbicieli swojego pisarstwa, że angielskie wyższe sfery pierwszej połowy dwudziestego wieku, czy też te do nich aspirujące ze względu na majątek albo poglądy, nie są kryształem etyki, moralności, uczciwości i sprawiedliwości. Pisarka odsłania przed czytelnikiem ułudę pozycji ekonomicznej tych wielkich, ciemne strony buchalterii, którą prowadzą dla nich zarządzający majątkiem prawnicy, zasadzki wynikające z pretensji do wyższych sfer pisarzy albo niżej urodzonych małżonków. Bawi nas tym, ale i zasmuca. Może w zbyt prosty sposób, może zbyt infantylnie, ale trafia do przekonania z tezą, że jednak w życiu liczą się najbardziej intelekt, kultura osobista i uczciwość, za którymi to atrybutami stoi przecież najważniejszy z bohaterów – Herkules Poirot – przypominający mi czasem Old Shatterhanda Karola Maya, chociaż potrafiący o sobie pyszałkowato powiedzieć i w ten sposób: Jestem Herkules Poirot i nie muszę wszystkiego dowiadywać się od ludzi³, albo tak: Muszę przyznać, że lubię mieć audytorium. Jestem próżny, jak wam wiadomo. Zarozumialstwo aż ze mnie bije. Przyjemnie mi jest, jak mówią: «Ależ ten Herkules Poirot jest mądry»⁴.