W roku 1974 John Irving publikuje swoją kolejna, trzecią powieść, zatytułowaną „Małżeństwo wagi półśredniej”. Muszę przyznać, że jest to jedno z tych dzieł mojego ulubionego autora, które niespecjalnie zapadło mi w pamięć. Sięgnęłam zatem do tego tekstu raz jeszcze, by odświeżyć sobie fabułę i bohaterów, a następnie przybliżyć je nieco czytelnikowi. Postaram się jednocześnie wybrać jak najzgrabniejszy fragment, by zachęcić do sięgnięcia po tę pozycję. Znajdują się w niej całkiem smaczne momenty (jak również te raczej niesmaczne… ale urzekające, jeśli wziąć pod uwagę sprawność pisarską autora!) i chociażby przez wzgląd na nie (jedne i drugie…) – warto się zapoznać z tą niezbyt długą powieścią.

Książka opowiada historię dwóch małżeństw, których losy splatają się w dość niezwykły sposób. Bohaterowie różnią się znacznie między sobą: narrator jest pisarzem powieści historycznych, jego żona Ucz jest „przyszywaną” Rosjanką, cudownie ocalałą z II Wojny Światowej, Severin Winter, drugi mężczyzna w kwartecie – zapaśnikiem, a jego żona Edith, podobnie jak narrator jest pisarką.

Relacja obu par to tak zwany „czworokącik”. Z początku wizja poczwórnego związku wydaje się interesująca, podniecająca i mamy wrażenie, że dobrze wpływa na obie pary. Jest to zawsze jakieś urozmaicenie, „powiew świeżości” we wzajemnych stosunkach małżonków. Jak się spodziewamy, nie trwa to jednak długo i w końcu pojawiają się kłopoty w postaci nieoczekiwanej miłości (nie do tego partnera, co potrzeba…), a w związku z tym także zazdrość. Okazuje się, że pomimo najlepszych ustaleń, nie zupełnie możliwa jest całkowita równość w takiej relacji. Co dalej można zrobić z taką sytuacją?

Powieść ma bogate tło historyczne. Akcja dzieje się w różnych czasach i miejscach: w Austrii, w czasie II Wojny Światowej, w Ameryce, we Francji, w Niemczech… Można pod tym względem odnaleźć różne podobieństwa do fabuły pierwszej powieści „Uwolnić niedźwiedzie”. W swojej osobistej klasyfikacji zaliczyłabym „Małżeństwo…” do kategorii wczesnych utworów autora, które znacząco różnią się od późniejszych, co jeszcze postaram się wykazać. Wracając jednak do meritum…

Narracja snuje się w typowym, irvingowskim opowiadaniu historii. Akcja jest jakby drugorzędna. Zdarza się sporo anegdot (na przykład o tym jak w czasie wojny matka Ucz schowała córkę w brzuchu zdechłej krowy, by nie znaleźli jej Rosjanie) i dygresji (o rodzinach bohaterów, zdarzeniach z przeszłości). Wszystko to ubarwia powieść, nadaje postaciom tak zwanego „mięsa”. Wiemy o nich w zasadzie wszystko. Można powiedzieć, że ta książka jest rozbudowaną charakterystyką porównawczą czworga ludzi, których łączy z początku tylko seks na zasadzie wymiany partnerów. Później sprawa zaczyna się komplikować, kiedy do głosu dochodzą uczucia. Okazuje się, że nie da się zupełnie panować nad nimi tak, jak by sobie życzyli bohaterowie.

Interesujący jest pomysł Irvinga na ogarnięcie całości tekstu. Została ona ujęta w rozdziały, których tytuły sugerują, że chodzi o zawody zapaśnicze. Są profile zapaśników, rozgrzewka, oszacowanie wygranej, mistrzowie i wicemistrzowie. Irving sam przez długi czas trenował zapasy, ta dyscyplina, obok pisania jest jego największą pasją. Podczas zbierania materiałów do najnowszej powieści („Zanim cię znajdę”) postanowił zrobić sobie tatuaż (co miało mu pomóc w konstruowaniu jednego z bohaterów, uzależnionego od tatuowania się). Jest to schemat maty zapaśniczej na wewnętrznej stronie prawego przedramienia. Nie pytajcie skąd wiem…