W 1295 roku Dante Alighieri zaangażował się w życie polityczne Florencji, gdzie - jak w całej Italii - trwał spór pomiędzy procesarskimi Gibelinami a propapieskimi Gwelfami. W 1300 roku został powołany nawet na najwyższy urząd - priora. Ostatecznie jednak romans z polityką nie dał mu szczęścia, w 1302 roku władzę we Florencji przejęła Czarna frakcja Gwelfów i Dante musiał ze swojego rodzinnego miasta uciekać, gdzie zaocznie został skazany na śmierć. Jego wygnanie było pewnie jedną z inspiracji powstania Boskiej Komedii - dzieła, które przyniosło mu nieśmiertelną sławę. Natomiast Dantemu nieśmiertelność zawdzięcza Beatrycze, która we wspomnianym poemacie stała się przewodnikiem poety po Niebie. Świetnie się składa, w końcu 1 listopada to dzień Wszystkich Świętych, a więc będzie całkiem na miejscu, jeśli z tej okazji w ramach wprowadzenia do listopadowego wyboru poezji, udamy się razem z naszym drogim Dantem i jego przewodniczką Beatrycze właśnie do Nieba.

Witold Wieszczek

Swoje wiersze można przesyłać na adres redakcji: redakcja@libertas.pl

Niebo, Pieśń I Majestat wszystkich rzeczy Wzruszyciela W przestwory wnika i na światów skronie Ustopniowaną jasnością odstrzela. W niebie, co sporzej bożych iskier chłonie, Byłem; widziałem, czego nie wyświęci Słowami człowiek, choć był w tamtej stronie. Bo, przybliżony do celu swej chęci, Rozum nasz tak w nim przepaściście ginie, Że nie pociągnie za sobą pamięci. Ile z widzianych w przeświętej krainie Cudów zaskarbić zdołał umysł gruby, Obecnie treścią mych pieśni uczynię. Dobry Apollo, u kresowej próby Zrób mię naczyniem swej mocy i łaski, Abym wysłużył wawrzyn tobie luby! Dotąd wystarczał jeden szczyt Parnaski, Teraz, gdy w szranki mam wstąpić takowe, Z obydwu na mnie muszą spłynąć blaski. Wnijdź w moje piersi, daj taką wymowę, Jak gdyś wyniszczał w zwycięskiej zabawie Z pochwy swych członków ciało Marsjaszowe! O Boska Mocy, gdy przez ciebie sprawię, Że ów kraj święty, widny wyobraźni, Bodaj słów cieniem odbity wyjawię, Pod twój pieszczony krzew podejdę raźniej, Wieńczyć skroń liściem, którym wyposaża Dostojność treści i dank twej przyjaźni. Tak rzadko, Ojcze, uszczknąć go się zdarza — O wstyd, przez winę błędnej ludzkiej chuci! — Na tryumf wieszcza lub tryumf mocarza, Iż, pewnie tuszę, w radość się obróci Bogowi z Delfu ta myśl, że krzewina Penejska jeszcze w kimś pragnienie cuci. Z małej się iskry wielki pożar wszczyna: Po mnie skuteczniej ktoś w późniejsze lata Będzie o łaskę prosił Apollina. Przez rozmaite bramy lampa świata Wschodzi śmiertelnym, lecz onym zaworem, Co cztery kręgi w troje krzyżów splata, Pod lepszą gwiazdą, ruchem bardziej skorem Krok swój posuwa; w naszej ziemskiej glinie Umiarkowańszym odbija się wzorem. Tu więc był ranek, a wieczór w nizinie: Czarność zapadła w ziemskiej półkulicy, A świt wybielił przestworne pustynie. Na Beatryczę spojrzę: ku lewicy Zwrócona, oczy ze słońcem potyka Bystrzej, niżeli zdoła wzrok orlicy. Jak jeden promień z drugiego wynika, Gdy załamany powrotnie ku górze Odstrzela na wzór tęsknego pątnika, Tak ja gestowi Beatryczy wtórzę, Który się odbił w moich źrenic szybie, I w słońce patrzę wbrew ludzkiej naturze. Snadź tam mi wolno, czego tu pochybię, Dzięki przedziwnej mocy, rozesnutej W rodu ludzkiego właściwej siedzibie. I wytrzymałem słońce wzrokiem póty, Aż mi się nagle iskrami zaroił Jak od żelaza dobytego z huty. Wtem zajaśniało, jakby się podwoił Dzień i jak gdyby Ten, co pięknem darzy, Niebiosa w słońce podwójne przystroił. Zapamiętała w kół wieczystych zarzy Stała Beatryks, ja zaś wzrok odjęty Od kręgu słońca utkwiłem w jej twarzy. Tedym się począł od tej twarzy świętej Mienić jak Glaukus, gdy zjadł pewne zioła I między bogi — bóg skoczył w odmęty. Przeczłowieczenie wyrazić się zgoła Słowami nie da; przykładem bądź syty, Nim Pan do takich przemian cię powoła. Czym tam był w ciele, czyli duch dobyty Z powłok sam bieżał — ty wiesz, niebem włodne Kochanie, światłem rwące mię w błękity. Wtem z koła, co się znieśmiertelnia głodne Uścisków Bożych, w mym słuchu się zbiorą Dźwięki miarowe i harmonią zgodne. Za czym niebiosa łunami rozgorą Od blasku słońca; potoki ni deszcze Nigdy się w większe nie zlały jezioro. Więc pieśni nowe i blask takie dreszcze Ciekawej żądzy obudziły we mnie, Że większych dotąd nie zaznałem jeszcze. A ona, widząc, com myślał tajemnie, Aby pragnienie me ukoić raźniej, Nim się ozwałem, rzekła: „Nadaremnie Zabawiasz myśli fałszem wyobraźni; Gdybyś otrząsnął z duszy widma mgliste, Czego nie dojrzysz, widziałbyś wyraźniej. Nie jesteś więcej na ziemi — zaiste! A grom mniej wartko ze swej sfery leci Niż ty, wracając w dziedziny ojczyste". Jak wprzódy czułem, że w mym mózgu nieci Jej uśmiechnięta mowa pierwsze świty, Tak teraz nowe osnuły mię sieci. „Jeden cud — rzekę — już mi jest odkryty, Obecnie rozum odgadnąć się biedzi, Jak mogę wzlatać ponad lekkie byty". Ona westchnęła w czułej odpowiedzi I rozrzewniła swoje oczy hoże, Jak nad dziecięciem, co w gorączce bredzi, Potem zaczęła: „Rzeczy na przestworze Są we wzajemnym ładzie; to jest modła Dająca światu podobieństwo Boże. W tym twory wyższe dopatrują godła Mocy, co ma cel we własnym rozsądku, Gwoli któremu prawo swe wywiodła. Słuchają tego wiecznego porządku Wszystkie istoty, wedle przeznaczenia Bliższe lub dalsze swojego początku. Po oceanie bytu bez wytchnienia Do swej przystani gna ich ta potęga, A każde z musu swego przyrodzenia. Nią party, sfery księżycowej sięga Płomień; zwierzęta ona ruchem darzy, Ona miąższ ziemi jednoczy i sprzęga. Nie tylko w twory niestojące w straży Rozumu owy łuk swą strzałą godzi, Lecz te, gdzie miłość z umem się kojarzy. Opatrzność, która takie sprawy godzi, Blaskiem pokoi do nieruchomości Niebo, pod którym z nieb najrętsze chodzi. Do ukazanej dekretami włości Niesie nas siłą własną ta cięciwa, Co w szczęsne sedno swoje strzały prości. Prawda, że często forma nie pokrywa Umyślonego od artysty wzoru, Bowiem materia jest nieposkromliwa. Częstokroć także od prawego toru Stworzenie samo odegnie swe chęci, A to za wiedzą wolnego wyboru — Tak się i piorun z chmury na dół skręci, Jeżeli duszę w przyrodzonym pędzie Rozkosz fałszywa ku ziemi przynęci. Niechże ci zatem w podziwie nie będzie To, że się wznosisz, jak że popędliwy Strumień w dół bieży przez skalne krawędzie. To by dopiero były istne dziwy, Gdybyś ty, wolen przeszkód, został w dole, Gdyby na ziemi usiadł ogień żywy". Rzekła i wzniosła swe oczy sokole. tłum. Edward Porębowicz

* * * opowiadał o ludziach zamkniętych w klatkach starych blokowisk i willowych osiedli mieli w oczach puste korytarze w końcu osaczyli go i oderwali wszystkie błyszczące guziki jednak dalej zapinał strach aż po gardło jego spojrzenie w kolorze błota przenikało myśli to tylko słowa mówiłam nie dowierzając opowieściom o kolcach wbitych pod czaszką i żebrami przecież nie mógł być mną Oliwia Betcher

Z PODRÓŻY Przewrócone puste krzesło połamało cztery nogi Duszność ściska cię za gardło, oczy śledzą wzór podłogi Pająk biegnie już do kąta, komar bzyka gdzieś nad głową Drzwi zamknięte, usta milczą, nie pozwolą płynąć słowom Zimne ręce, drętwe palce i powoli mgła nadchodzi Przed oczami całe życie już przepływa Styks na łodzi Wtem, zgrzyt jakiś kończy ciszę, kosa kamień ugodziła, chwytasz koło ratunkowe Wracaj do mnie - szepcze miła Beata Gradowska

VIII Rysowało mnie dziecko, jakże jest łaskawe Usta mi dało zmysłowe, kruche niebo, trawę Urodę krzywą, co bywa jak kamień zdradziecka Oddałabym Rafaela przepych by mi oszczędzono Tej skazy we mnie, którą wyłożyło ono - Na rysunku stoję sama, stoję tam bez dziecka… Klaudia Spodniewska

* * * dzika kalina - ach, jakie białe kule nad lustrem wody Teresa Grzywacz

POGADUCHA Z PUSZKINEM stara ławka ugościła mnie jak dawniej w niebo wciąż wiernie spogląda przychodnikowy kosz huśtawki puste skrzypią bujane wrześniowym wiatrem w piaskownicy włóczy się zmarznięty osiedlowy kot tuż po schodach wchodzi człek na przekór życiu ciągnąc zardzewiały wózek nieśmiało przysiada się z żeliwnym wiadrem i stertą zdeptanych puszek patrzyliśmy przed siebie nie mówiąc ani słowa z twarzy spływał mu trud całego dnia z worka wyjąłem piwo a z kieszeni ostatniego papierosa napij się ze mną stary za sobą zbyt ciężki wleczesz świat choć zaczął mżyć już deszcz pierwsza latarnia ukradkiem zalśniła wciąż gadaliśmy o tym że każdy upada a potem i tak się dźwiga stara ławka ugościła mnie jak dawniej w niebo wciąż wiernie spogląda przychodnikowy kosz huśtawki dalej skrzypią bujane wrześniowym wiatrem w piaskownicy włóczy się ten sam osiedlowy kot gdzieś z drugiej strony ulicy zawołał do mnie „hej bracie góra z górą się nie zejdzie a człowiek z człowiekiem zawsze” Przełojcan

NASZA JESIEŃ Poranki już senne, a słońce mgły strząsa jasnymi palcami najczulszych promieni. Czy można nie kochać takiego miesiąca? Drzew strojnych koronami i złotem pierścieni? Zachodów, gdy pięknie liście się czerwienią, żółcą się, brązowią, fruwają, spadają... Że szeleści pod nogą i pachnie jesienią, gdy idziemy usiąść pod gruszę do sadu? Szuramy, szukamy, trochę wspominamy, a liście się sypią jak piasek w klepsydrze. Trochę szkoda, że tyle ich za sobą mamy i już nic, i nigdy nowego nie przyjdzie. Cieszymy się jeszcze raz tamtymi dniami kiedy wszystko było dopiero przed nami. Witold Wieszczek