Podróże małe i duże > Opowieści zamkowe

Królowa Bona i latające mrówki na zamku Chęciny

Okrągła baszta na jej sztycie jest platformą widokowąMiejscowość: Chęciny.

Lokalizacja: przy trasie E77 między Jędrzejowem a Kielcami.

W pobliżu: słynna Jaskinia „Raj”.

Widoczne z daleka trzy wieże Chęcińskiego zamku wyraźnie górują nad okolicą. Pozostałości niegdyś jednego z najważniejszych zamków w Polsce położone na sztucznie zalesionym wzgórzu o wysokości 356 m n.p.m., doskonale wpasowane są w ukształtowanie terenu. Wzniesiony najprawdopodobniej w końcu XII wieku, w 1306 roku nadany na własność biskupowi Janowi Muskacie, zamek szybko powraca bezpośrednio w ręce królewskie i staje się terytorialnym ośrodkiem władzy. W końcu XIV wieku uznany za jedną z najsilniejszych twierdz Polski właściwie „nie do zdobycia” - stąd decyzja króla Władysława Łokietka, by tu w 1318 roku ulokować skarbiec archidiecezjalny z Gniezna dla zabezpieczenia go przed Krzyżakami.

W latach 1310, 1318, 1331 zamek chęciński był miejscem zjazdów książąt i szlachty. Ostatni zjazd z 1331 roku uważany jest przez historyków za pierwszy polski sejm. Z Chęcin Władysław Łokietek wyruszył na wojnę z Zakonem Krzyżackim zakończoną bitwą pod Płowcami. Warownia używana była jako więzienie stanu. W 1391 roku uwięziony został brat przyrodni Władysława Jagiełły – Andrzej Wingold, z powodu podburzania Rusi, po bitwie pod Grunwaldem wzięci do niewoli znaczniejsi jeńcy krzyżaccy czekali w zamku na wykup. Tu został wtrącony do lochu Hincza z Rogowa – przystojny dworzanin Władysława Jagiełły, któremu królowa w sposób zbyt „oficjalny” okazywała swoje względy. Warto wspomnieć, że król liczył wówczas 70 lat, a jego czwarta z kolei żona 20.

U stóp zamku położone jest miasto ChęcinyRuiny dostojnie górują nad okolicą

Po pożarze od 1576 roku zamek rozbudował w stylu renesansowym i przystosował do pełnienia funkcji rezydencji królewskiej Kazimierz Wielki. Od tego czasu w budowli znajdywały schronienie królowe i wdowy królewskie. Przebywała tu Adelajda, druga żona Kazimierza Wielkiego oraz siostra tegoż króla – Elżbieta, która sprawowała rządy w imieniu swego syna Ludwika Węgierskiego. Na zamku przebywała też jakiś czas Bona, która przechowywała na tu swoje skarby. Owe sumy neapolitańskie w kwocie 430 000 dukatów wywiozła z Chęcin w 1556 roku do Włoch.

W XVI wieku, po wygaśnięciu dynastii Jagiellonów, zamek zaczął niszczeć. W 1607 roku w czasie rokoszu Zebrzydowskiego fortyfikacje uległy zniszczeniu, wywieziono zbrojownie i podpalono zabudowania. Zniszczono też położone u stóp twierdzy miasto, a wśród pozostałej przy życiu ludności wybucha wówczas straszliwa zaraza morowa. W 1610 roku staraniem starosty chęcińskiego Stanisława Branickiego zamek został odnowiony. W 1657 roku wojska Rakoczego niszczą warownię, kolejnych zniszczeń dokonują Szwedzi w 1707 roku. Po tych wydarzeniach zamek był zamieszkały tylko częściowo.

Po III Rozbiorze Polski zamek stał się ruiną, ocalały baszty, które w 1915 roku zostały uszkodzone przez pociski artylerii austriackiej. Pewnych zabezpieczeń dokonywano w latach: 1948-1949 oraz 1959-1960, kiedy w trakcie odgruzowywania odnaleziono liczne fragmenty ceramiki, monet, wyrobów z kości, witraży.

Kwadratowa baszta widok z zamkuKwadratowa baszta gdy zapada zmrok

Chęciński zamek był i jest tematem wielu prac literackich. Julian Ursyn Niemcewicz pisał o stanie ruin w „Podróżach historycznych”, a Stefan Żeromski wspomniał o nim w swoim „Dzienniku” z lat osiemdziesiątych XIX wieku. Romantyczne ruiny twierdzy inspirowały też twórczość malarską. Stały się tematem prac Józefa Szermentowskiego i Wiktora Zena. W 1975 roku Związek Artystów zorganizował „Plener Chęciński”.

Zachodzące słońce zapala tajemnicze światło w okrągłej baszcieW pobliżu kwadratowej baszty znajduje się wykuta studniaNoc zamkowa baszta spogląda w granat nieba

Do dziś fotografuje zamek wielu zawodowych fotografików: J. Siudecki, P. Krassowski, M. Raczkowski, a także niemało amatorów w tej dziedzinie. Wiele zdjęć zostało wydanych w postaci pamiątkowych pocztówek. W okolicach warowni realizowano wielkie sceny batalistyczne do filmu „Pan Wołodyjowski”, dzięki czemu region chęciński zyskał dodatkową sławę.

Wyobraźnię zwiedzających pobudzają legendy mówiące o ogromnych skarbach skrytych w głębokich podziemnych lochach, mówi się też, że studnia na dziedzińcu połączona była z kościołem na Karczówce, do dziś jednak nie odnaleziono takowego korytarza, zaś okoliczni mieszkańcy opowiadają, że o północy na murach zamku pojawia się „biała dama” – postać Królowej Bony, która przechadza się z pochodnią.

Kwadratowa baszta zamkuTajemnicze zakamarki pobudzają wyobraźnie ciekawskich

Obecnie zamek zabezpieczony jest w formie trwałej ruiny, wstęp jest płatny, ustanowiono też całodobowy dozór. W najwyższej, okrągłej baszcie zamkowej urządzono platformę widokową skąd rozpościera się niezapomniany widok na całą okolicę. Nocą ruiny są atrakcyjnie podświetlone. Jeszcze całkiem niedawno – latem 2009 roku oglądałam tę twierdzę. Przybyłam tam późnym popołudniem. Przeżywała ona wtedy całkiem nieszkodliwe oblężenie latających mrówek. Właśnie to najwyżej położone miejsce w okolicy wybrały sobie one na gody. Powoli leniwie zachodziło słońce, wkrótce zapadł zmrok. Mrówki odpuściły swoje zaloty, zabłysły światła, zobaczyłam inne oblicze zamku: tajemnicze mury i wysokie baszty wyrastały ku granatowi nieba malując na nim nieznaną mi historię. Z zadumy wyrwał mnie odgłos szczekania Hrabiego – pokaźnych rozmiarów owczarka niemieckiego, całe szczęście pies okazał się niegroźnym, ale bardzo sympatycznym stróżem zamku. Jego właściciel ze zrozumieniem i cierpliwością przyjął moje tłumaczenie, że przyjechałam tu z daleka i jestem związana z tym miejscem emocjonalnie. Wspomniał o nieznanych mi faktach dotyczących historii tego miejsca. Okazało się też, że mimo, iż zamek jest zamknięty na noc dla zwiedzających, to w szczególnych przypadkach – po wcześniejszym uzgodnieniu - można wejść na jego teren nocą, wtedy... jest ten niezwykły czas, którego i mi było dane doświadczyć... czas, by zagłębić się w tej romantycznej scenerii świateł pod granatowym niebem zamku. Dziękuję.

Kwadratowa baszta po zmroku
Monika Porzucek

Źródła:

  1. Tadeusz Glinka, Marek Piasecki, Polska 60 wycieczek, najpiękniejsze miejsca., Poznań 2008.

  2. Braun Juliusz: Chęciny i okolice. Przewodnik. Sport i Turystyka., Warszawa 1979.

Załóż wątek dotyczący tego tekstu na forum

Opowieści zamkowe:

Zamek Lipowiec. Co straszy w Bukowym lesie? (3 zdjęcia)W kolorze fioletowego ametystu: zamek „Tęczyn” w Rudnie (23 zdjęcia)Skamieniałe dzieci i zaklęci rycerze: zamek „Rabsztyn” (16 zdjęć)Zamek Smoleń - wielki skarb ukryty w studni (29 zdjęć)Pałac w Pilicy i tajemnicza zjawa w starych fortyfikacjach (22 zdjęcia)Czarna Perła Jury: Ogrodzieniec (27 zdjęć)Tajemnicza strażnica w Przewodziszowicach (11 zdjęć)Gotycka piękność: Mirów (19 zdjęć)Zamek obronny w Rochester - historia ukryta w kamieniu (6 zdjęć)Pani o bladych licach - opowieść o zamku w Bobolicach (13 zdjęć)Tajemnice twierdzy Olsten (19 zdjęć)O tym jak „Bendyn” Będzinem się stał (9 zdjęć)Bij, kradnij, zabijaj, ale Siewierz omijaj (10 zdjęć)Zapomniany Bydlin (6 zdjęć)Królowa Bona i latające mrówki na zamku Chęciny (11 zdjęć)Chudów (6 zdjęć)Zapomniany pałac we Włodowicach (9 zdjęć)Zamek Bąkowiec w Morsku (6 zdjęć)Krzyż i Topór = Zamek Krzyżtopór (19 zdjęć)Tworków - odkryty i tajemniczy (13 zdjęć)Bastiony Zamku Nowy Wiśnicz (19 zdjęć)Zamek w Mosznej, czyli prawie jak w bajce Disneya (25 zdjęć)Czarujący Pałac w Pławniowicach (18 zdjęć)Pałac w Krzyżanowicach (11 zdjęć)Pałac Raczyńskich i Dworek Zygmunta Krasińskiego w Złotym Potoku (13 zdjęć)Zamek co na Pieskowej stoi Skale (18 zdjęć)Kórnik – Wielkopolska Perła (18 zdjęć)Zamek Otmuchów, czyli krótka baśń o tym jak serce dumnej Emmy zmiękło po zjedzeniu sokoła (26 zdjęć)Olśniewający swą krasą Pałac w Kraskowie (19 zdjęć)Tajemnice Gór Sowich: Zamek Grodno (25 zdjęć)Tajemnice Gór Sowich: Tannhausen - Pałac w Jedlince (13 zdjęć)
PodróżeKulturaMuzykaHistoriaFelietonyPaństwo, polityka, społeczeństwoPowieści i opowiadaniaKącik poezjiRecenzjeWielkie żarcieKomiks
PrzewodnikiAlbaniaNepalPolskaRumunia
Oceń zamieszczony obok artykuł.
Minister kazał, więc uprzejmie informujemy, że nasze strony wykorzystują pliki cookies (ciasteczka) i inne dziwne technologie m.in. w celach statystycznych. Jeśli Ci to przeszkadza, możesz je zablokować, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki. Więcej informacji znajdziesz w artykule: Pliki cookies (ciasteczka) i podobne technologie.