Podróże małe i duże

Kościoły romańskie w Kolonii (Niemcy) – przewodnik

Kościół Najświętszej Marii Panny na Kapitolu (St. Maria im Kapitol), Kolonia (Niemcy)Wielki Kościół Świętego Marcina (Groß St. Martin), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Gereona (St. Gereon), Kolonia (Niemcy)

Najprawdopodobniej w żadnym innym mieście na świecie nie ma aż tylu romańskich kościołów co w Kolonii, a każdy z nich kryje prawdziwe skarby sztuki średniowiecznej! Co prawda wszystkie mniej lub bardziej ucierpiały podczas II wojny światowej, ale później zostały starannie odbudowane i dzisiaj są obok katedry jedną z największych atrakcji turystycznych miasta. Z pewnością wycieczka po romańskich kościołach w Kolonii będzie świetną lekcją architektury.

Kościół Świętych Apostołów (St. Aposteln), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętych Apostołów (St. Aposteln), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętej Cecylii (St. Cäcilien), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Gereona (St. Gereon), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Gereona (St. Gereon), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Gereona (St. Gereon), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Pantaleona (St. Pantaleon), Kolonia (Niemcy)

UWAGA! Wszystkich, którzy chcieliby uzupełnić poniższy artykuł lub opisać jakieś inne miejsce w Niemczech, serdecznie zapraszamy do współtworzenia tego przewodnika. Można w tej sprawie pisać na adres redakcji redakcja@libertas.pl.

Kościół Świętej Urszuli w Kolonii (Sankt Ursula Kirche)

Kościół Świętej Urszuli (St. Ursula), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętej Urszuli (St. Ursula), Kolonia (Niemcy)
Kościół Świętej Urszuli (St. Ursula), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętej Urszuli (St. Ursula), Kolonia (Niemcy)

Kościół Świętej Urszuli stoi w miejscu, w którym prawdopodobnie doszło do męczeńskiej śmierci świętej (znajdują się w nim także jej relikwie) oraz towarzyszących jej kobiet, które w 367 roku, podczas pielgrzymki do Rzymu, zginęły z rąk Hunów oblegających Kolonię. Aby upamiętnić to wydarzenie, wzniesiono tu kaplicę, a następnie na jej miejscu kościół. Na początku XII wieku zbudowano romański korpus nawowy, a pod koniec XIII wieku gotyckie, przykryte sklepieniem krzyżowo-żebrowym prezbiterium, oraz nawę i kaplicę NMP. Później kościół był jeszcze wielokrotnie przebudowywany, między innymi w XVII wieku, gdy powstała Złota Komnata, gdzie złożono relikwie świętej Urszuli i domniemane relikwie jej towarzyszek. Były one składane w relikwiarzach w pozłacanych szafkach, ale także wmurowywane w kaplicę. Według tradycji Hunowie mieli zgładzić aż jedenaście tysięcy dziewic (za czym świadczyć ma znaczna ilość szczątków kobiet wykopanych na terenie Ager Usulanus), jednak możliwe też, że ta ogromna liczba jest efektem błędu w interpretacji łacińskiego skrótu, który mógł mówić o jedenastu męczennicach, a nie jedenastu tysiącach.

Jedenaście Męczennic, to obok Trzech Króli i świętego Gereona najważniejsze patronki Kolonii, co ma swoje odbicie w herbie miasta, gdzie w dolnej części znajduje się symbolizujące je jedenaście płomieni.

Bombardowania w czasie II wojny światowej dokonały poważnych zniszczeń, ale ewakuowane wcześniej najcenniejsze relikwiarze ocalały. Podczas odbudowy przywrócono średniowieczny układ i obecnie kościół jest trójnawową bazyliką emporową z romańskim korpusem nawowym i gotyckim prezbiterium.

Kościół Świętej Urszuli (St. Ursula), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętej Urszuli (St. Ursula), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętej Urszuli (St. Ursula), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętej Urszuli (St. Ursula), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętej Urszuli (St. Ursula), Kolonia (Niemcy)

Kościół Świętego Kuniberta w Kolonii (Sankt Kunibert Kirche)

Kościół Świętego  Kuniberta (St. Kunibert), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego  Kuniberta (St. Kunibert), Kolonia (Niemcy)
Kościół Świętego  Kuniberta (St. Kunibert), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego  Kuniberta (St. Kunibert), Kolonia (Niemcy)

Budowę kościoła Świętego Kuniberta datuje się na lata 1215–1247. Prezbiterium ukończono w roku 1226, a następnie przebudowano korpus nawowy na zrębie dawnego kościoła. W trakcie odbudowy po pożarze, która trwała do początku XV wieku, świątynia wzbogaciła się o elementy gotyckie, a później w wyniku różnych nieszczęść niejednokrotnie jeszcze była przebudowywana. Oczywiście największe zniszczenia przyniosły bombardowania podczas II wojny światowej. Zachodni transept i wieża zostały zupełnie zburzone, a we wszystkich częściach kościoła powstały wyrwy w murach. Na szczęście historyczny wystrój został wcześniej ewakuowany, a po odbudowie przywrócony.

Kościół Świętego  Kuniberta (St. Kunibert), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego  Kuniberta (St. Kunibert), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego  Kuniberta (St. Kunibert), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego  Kuniberta (St. Kunibert), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego  Kuniberta (St. Kunibert), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego  Kuniberta (St. Kunibert), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego  Kuniberta (St. Kunibert), Kolonia (Niemcy)

Kościół Świętego Marcina w Kolonii (Groß Sankt Martin Kirche)

Wielki Kościół Świętego Marcina (Groß St. Martin), Kolonia (Niemcy)

Kościół Świętego Marcina jest trójnawową orientowaną romańską bazyliką na planie koniczyny. Nad prezbiterium otoczonym apsydami wznosi się wysoka i masywna wieża. Kiedy podziwiam panoramę Kolonii z drugiej strony Renu, to właśnie charakterystyczna wieża kościoła Świętego Marcina wraz z gotyckimi wieżami Katedry najbardziej przykuwają moją uwagę.

Przypuszcza się, że kościół w tym miejscu stał już w V wieku, a wcześniej były tu rzymskie zabudowania, być może jakieś magazyny. Po pożarze w 1150 roku rozpoczęto budowę nowego kościoła, najpierw powstała cześć wschodnia, a w połowie XIII wieku trójnawowy korpus nawowy i wieża.

Podczas II wojny światowej kościół został niemal doszczętnie zniszczony. Szczęśliwie do naszych czasów w dużej mierze przetrwała najstarsza, wschodnia część świątyni oraz zabezpieczone na czas wyposażenie. Odbudowa zakończyła się dopiero w 1985 roku.

Wielki Kościół Świętego Marcina (Groß St. Martin), Kolonia (Niemcy)Wielki Kościół Świętego Marcina (Groß St. Martin), Kolonia (Niemcy)Wielki Kościół Świętego Marcina (Groß St. Martin), Kolonia (Niemcy)Wielki Kościół Świętego Marcina (Groß St. Martin), Kolonia (Niemcy)Wielki Kościół Świętego Marcina (Groß St. Martin), Kolonia (Niemcy)Wielki Kościół Świętego Marcina (Groß St. Martin), Kolonia (Niemcy)Wielki Kościół Świętego Marcina (Groß St. Martin), Kolonia (Niemcy)

Kościół Najświętszej Marii Panny na Lyskirchen w Kolonii (Sankt Maria in Lyskirchen)

St. Maria in Lyskirchen, Kolonia (Niemcy)St. Maria in Lyskirchen, Kolonia (Niemcy)St. Maria in Lyskirchen, Kolonia (Niemcy)St. Maria in Lyskirchen, Kolonia (Niemcy)

Kościół Najświętszej Marii Panny jest trójnawową bazyliką z emporą i prezbiterium zamkniętym apsydą. Obecna świątynia została wybudowana w pierwszej połowie XIII wieku na miejscu wcześniejszych kościołów dedykowanych Najświętszej Marii Pannie. Kaplica w tym miejscu istniała już w IX wieku, ale nie wiadomo, jak wyglądała. Przypuszcza się jedynie, że przed bazyliką stał tu kościół salowy.

Wewnątrz świątyni warto zwrócić uwagę na późnoromańskie malowidła z połowy XIII wieku znajdujące się na sklepieniach. Podczas II wojny światowej kościół uległ poważnym uszkodzeniom, ale jakimś cudem sklepienia nawy głównej i kaplic pod wieżami nie uległy zawaleniu. Malowidła ocalały, a po wojnie zostały odnowione.

Aby wyświetlić obiekt zainstaluj wtyczkę: Adobe Flash Player

Kościół Świętego Andrzeja w Kolonii (Sankt Andreas Kirche)

Kościół Świętego Andrzeja (St. Andreas), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Andrzeja (St. Andreas), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Andrzeja (St. Andreas), Kolonia (Niemcy)

W miejscu, w którym stoi kościół Świętego Andrzeja, dawniej wznosiła się wczesnoromańska świątynia, z której ostała się chyba tylko krypta. Na przełomie XII i XIII wieku rozpoczęto budowę nowego kościoła w stylu późnoromańskim, z niego do dzisiaj zachowała się tylko zachodnia część. W XV wieku przebudowano prezbiterium i transept, nadając im gotycki charakter, zaś w centralnym punkcie świątyni, gdzie schodzą się nawy transeptu i główna z prezbiterium, zbudowano ośmioboczną wieżę.

Podczas zwiedzania kościoła na pewno warto zejść do krypty i to nie tylko, by dotknąć jej sięgających głęboko w przeszłość murów. W najstarszej części kościoła spoczywa żyjący w XIII wieku św. Albert Wielki – jeden z najważniejszych teologów i filozofów średniowiecza.

Kościół Świętego Andrzeja (St. Andreas), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Andrzeja (St. Andreas), Kolonia (Niemcy)

Kościół Świętego Seweryna w Kolonii (Sankt Severin Kirche)

Kościół Świętego Seweryna (St. Severin), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Seweryna (St. Severin), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Seweryna (St. Severin), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Seweryna (St. Severin), Kolonia (Niemcy)

Święty Seweryn był trzecim biskupem Kolonii. Po śmierci pochowano go w małym kościółku przylegającym do cmentarza, a wkrótce zaczęto czcić jako patrona Kolonii. W VI i VII wieku kościół powiększono, a w IX nazwano jego imieniem. Na początku X wieku na miejscu starego kościoła rozpoczęto wznoszenie nowej romańskiej bazyliki, którą później wielokrotnie przebudowywano, dobudowując między innymi dwie wieże przylegające do prezbiterium i przebudowując masywną wieżę zachodnią. Podczas II wojny światowej kościół został poważnie zniszczony. Przy okazji odbudowy zakończonej w 1961 roku, w dużej mierze przywrócono mu średniowieczny wygląd.

Kościół Świętego Pantaleona w Kolonii (Sankt Pantaleon Kirche)

Kościół Świętego Pantaleona (St. Pantaleon), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Pantaleona (St. Pantaleon), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Pantaleona (St. Pantaleon), Kolonia (Niemcy)

Kościół Świętego Pantaleona jest jednym z najstarszych romańskich kościołów w Kolonii. Pierwsza o nim wzmianka pochodzi z 866 roku, ale możliwe, że jakaś świątynia istniała w tym miejscu już pod koniec IV wieku. W X wieku dobudowano westwerk i transept, a świątynię zmieniono w przyklasztorny kościół benedyktynów i ponownie poświęcono w roku 980. Później kościół wielokrotnie przebudowywano, między innymi wydłużając nawę, a w drugiej połowie XII wieku zmieniając go w trójnawową bazylikę.

W wyniku bombardowań podczas II wojny światowej zniszczony został dach i częściowo ściany, ale najcenniejsze elementy wyposażenia na czas zabezpieczono.

Kościół Świętego Pantaleona (St. Pantaleon), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Pantaleona (St. Pantaleon), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Pantaleona (St. Pantaleon), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Pantaleona (St. Pantaleon), Kolonia (Niemcy)
Kościół Świętego Pantaleona (St. Pantaleon), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Pantaleona (St. Pantaleon), Kolonia (Niemcy)
Kościół Świętego Pantaleona (St. Pantaleon), Kolonia (Niemcy)

Kościół Świętego Jerzego w Kolonii (Sankt Georg Kirche)

Kościół Świętego Jerzego (St. Georg), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Jerzego (St. Georg), Kolonia (Niemcy)

W porównaniu do pozostałych romańskich kościołów w Kolonii kościół Świętego Jerzego jest stosunkowo niewielki. W dodatku nie ma wieży, więc w pierwszej chwili nie byłem pewien czy dobrze trafiłem. Wzniesiony został w drugiej połowie XI wieku jako trójnawowa bazylika z transeptem. Później świątynię wielokrotnie przebudowywano, między innymi dobudowując kruchtę od północy oraz apsydy przylegające do prezbiterium.

Kościół Najświętszej Marii Panny na Kapitolu w Kolonii (Sankt Maria im Kapitol Kirche)

Kościół Najświętszej Marii Panny na Kapitolu (St. Maria im Kapitol), Kolonia (Niemcy)Kościół Najświętszej Marii Panny na Kapitolu (St. Maria im Kapitol), Kolonia (Niemcy)

Wciśnięty ciasno pomiędzy otaczające go zabudowania kościół Najświętszej Marii Panny na Kapitolu jest największym z romańskich kościołów w Kolonii (ma 100 m długości i 40 m szerokości). Jest to trójnawowa bazylika na planie koniczyny z dużymi apsydami nadającymi jej bardzo charakterystyczny wygląd. Kościół został wybudowany w miejscu dawnej rzymskiej świątyni poświęconej Trójcy Kapitolińskiej (Jowiszowi, Junonie i Minerwie).

Pierwszy kościół poświęcony Marii zbudowano tu prawdopodobnie pod koniec VII wieku. Początki obecnego sięgają X wieku, a zbliżony do dzisiejszego charakterystyczny wygląd nadano mu w wieku XI. Poświęcenie kościoła miało miejsce w 1065 roku.

Kościół poważnie ucierpiał podczas II wojny światowej, zniszczeniu uległa między innymi nieodbudowana już neogotycka wieża.

Kościół Świętych Apostołów w Kolonii (Sankt Aposteln Kirche)

Kościół Świętych Apostołów (St. Aposteln), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętych Apostołów (St. Aposteln), Kolonia (Niemcy)

Niewielki kościół pod wezwaniem Świętych Apostołów istniał w tym miejscu już w IX wieku. Budowę obecnego rozpoczęto na początku X wieku, a później wielokrotnie go rozbudowywano. W XI wieku była to trójnawowa bazylika z prostokątnie zamkniętym prezbiterium. Dopiero w XIII wieku otoczono prezbiterium apsydami, nadając w ten sposób wschodniej części świątyni układ koniczyny. Nad zachodnią częścią wybudowano natomiast wysoką wieżę.

Podczas II wojny światowej kościół został mocno zniszczony, a wnętrze doszczętnie spłonęło. Odbudowa zakończyła się w 1975 roku, a w 2005 roku zawieszono na wieży ważący prawie siedem ton dzwon dedykowany papieżowi Janowi Pawłowi II.

Kościół Świętych Apostołów (St. Aposteln), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętych Apostołów (St. Aposteln), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętych Apostołów (St. Aposteln), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętych Apostołów (St. Aposteln), Kolonia (Niemcy)

Kościół Świętej Cecylii w Kolonii (Sankt Cäcilien Kirche)

Kościół Świętej Cecylii (St. Cäcilien), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętej Cecylii (St. Cäcilien), Kolonia (Niemcy)

Kościół Świętej Cecylii został zbudowany w latach 1130–60 na miejscu wcześniejszych budynków – w czasach rzymskich istniały tutaj termy, a w IX wieku powstał dom dla kobiet. Po rewolucji francuskiej świątynia pełniła funkcję kaplicy szpitalnej, a od 1956 jest częścią Muzeum Aleksandra Schnütgena prezentującego średniowieczną sztukę sakralną. Kościół ma układ bazyliki z trzema nawami. Prezbiterium i nawa południowa zakończone są apsydami.

Kościół Świętej Cecylii (St. Cäcilien), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętej Cecylii (St. Cäcilien), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętej Cecylii (St. Cäcilien), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętej Cecylii (St. Cäcilien), Kolonia (Niemcy)

Kościół Świętego Gereona w Kolonii (Sankt Gereon Kirche)

Kościół Świętego Gereona (St. Gereon), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Gereona (St. Gereon), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Gereona (St. Gereon), Kolonia (Niemcy)

Na koniec zostawiłem sobie świątynię, która zrobiła na mnie chyba największe wrażenie. Historia kościoła Świętego Gereona sięga czasów cesarstwa rzymskiego. Św. Gereon, patron Kolonii, był legionistą, który przyjąwszy wiarę chrześcijańską, został za to wraz z towarzyszami zabity. W IV wieku zbudowano mu na terenie istniejącego tutaj cmentarza przykryte kopułą mauzoleum na planie owalu. Z czasem wyrósł z niego piękny kościół, który architektonicznie nawiązuje do tej pierwotnej budowli.

W drugiej połowie XI wieku wzniesiono prezbiterium z dwiema wieżami (w XIII wieku zostało przebudowane, a wieże podwyższono), a w latach 1219–1227 mniej więcej na zarysie dawnego owalnego mauzoleum wzniesiono najbardziej charakterystyczną część świątyni – dekagonalny korpus nawowy, który pod koniec XIV wieku został nakryty nowym gotyckim sklepieniem. Gdy powstawał, była to największa taka budowla na północ od Alp. W czasie II wojny światowej kościół doznał poważnych zniszczeń, na szczęście się nie zawalił, a po wojnie został odbudowany tak, że możemy go dzisiaj podziwiać. A jest na co popatrzeć!

Cmentarz przy kościele Świętego Gereona, Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Gereona (St. Gereon), Kolonia (Niemcy)
Kościół Świętego Gereona (St. Gereon), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Gereona (St. Gereon), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Gereona (St. Gereon), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Gereona (St. Gereon), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Gereona (St. Gereon), Kolonia (Niemcy)
Kościół Świętego Gereona (St. Gereon), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Gereona (St. Gereon), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Gereona (St. Gereon), Kolonia (Niemcy)

Nad prezbiterium zakończonym apsydą dominują dwie wysokie wieże, które jednak, gdy tylko obejdziemy świątynię i spojrzymy na nią od zachodu, skryją się za monumentalnym korpusem. Bryła jest surowa a piękna, ale jej wielkość w pełni docenimy, dopiero gdy wejdziemy do środka. Wzniesiony w miejscu dawnego mauzoleum korpus przykryty jest kopułą o średnicy 21 metrów i wysokości prawie 35 metrów. Najniższą kondygnację tworzą arkady prowadzące do kaplic i baptysterium, powyżej znajdują się otaczające nawę empory, które przechodzą w bęben kopuły. W zbudowanym w połowie XIII wieku baptysterium stoi późnoromańska chrzcielnica, zachowały się też oryginalne XIII-wieczne malowidła ścienne przedstawiające między innymi Konstantyna Wielkiego.

Neoromański kościół Świętego Herberta (Sankt Heribert Kirche)

Umiejący liczyć mogą się czuć nieco zaskoczeni, wszak pisałem, że romańskich kościołów Kolonii jest dwanaście. Owszem, jest. Kościół Świętego Herberta został zbudowany w latach 1891–1896, jest więc kościołem neoromańskim. W trakcie II wojny światowej został znacznie uszkodzony, ale w latach 1949–1951 został odbudowany, choć w uproszczonej formie. Ciekawostką jest, że jego patron – św Herbert – jest również patronem Deutz – dzielnicy, w której kościół wybudowano. Jeśli zostanie Wam trochę czasu, to można go odwiedzić, żeby porównać z poprzednimi i ewentualnie odnaleźć w nim charakterystyczne romańskie elementy, sprawdzając w ten sposób, co wynieśliśmy ze zwiedzania Kolonii. Mam nadzieję, że ta wirtualna wycieczka była nie tylko pouczająca, ale i Waszym głodnym duszom dostarczyła wiele cennych protein! Przy okazji koniecznie zobaczcie te cuda na własne oczy. Wrażliwi na piękno na pewno nie będą rozczarowani, a wielbiciele architektury romańskiej będą wniebowzięci!

Kościół Świętego Heriberta (St. Heribert), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Heriberta (St. Heribert), Kolonia (Niemcy)Kościół Świętego Heriberta (St. Heribert), Kolonia (Niemcy)
Witold Wieszczek
PodróżeKulturaMuzykaHistoriaFelietonyPaństwo, polityka, społeczeństwoPowieści i opowiadaniaKącik poezjiRecenzjeWielkie żarcieKomiks
PrzewodnikiAlbaniaNepalPolskaRumunia
Oceń zamieszczony obok artykuł.
Minister kazał, więc uprzejmie informujemy, że nasze strony wykorzystują pliki cookies (ciasteczka) i inne dziwne technologie m.in. w celach statystycznych. Jeśli Ci to przeszkadza, możesz je zablokować, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki. Więcej informacji znajdziesz w artykule: Pliki cookies (ciasteczka) i podobne technologie.