Jaki to trudny temat! Prawie trzy tygodnie myślenia o nim nie przyniosły żadnego efektu. Z pełną świadomością nie dopisuję epitetu „spodziewanego”. Ale słowa „czytanie” i „świat” w pierwszej chwili przywodzą na myśl wszechobecne, omawiane na wszelkie sposoby porównanie świata do wielkiej księgi. Zdaję sobie sprawę, że nie napiszę o tym nic interesującego, a mądrego to już w szczególności. Pewnie od samego początku robię straszliwy błąd. Chciałbym na ten temat wypowiedzieć się dokładnie, w szczegółach, wyczerpująco. Nie zostawić ani odrobiny miejsca na dopowiedzenia. Napisać rozprawę, wykład. Czy o to jednak chodzi mojemu nauczycielowi zadającemu tematy na wzór buddyjskich koanów?

Może zatem sprawa rozbija się o znaki? Ale to też poplątanie z pomieszaniem! Bałagan, kłębek nici, stóg siana. No bo przecież „wszystkie znaki na ziemi i niebie”, „na pierwszy znak”, „znak czasu”, „znaki szczególne”, „znak zapytania” i dalej mnóstwo synonimów, jak choćby „kod” osławiony tytułem książki Browna czy „oznaki życia”. Stąd już niedaleko do liter, słów, hieroglifów, symboli, stygmatów, objawień, wyroczni, wizji i jeszcze więcej, i więcej. Szkoda czasu, szkoda gadania, szkoda pisania.

Jesteśmy jak dzieci, które nie umieją jeszcze czytać, ba! mówić. Jak obcokrajowiec, któremu potrzebny jest tłumacz. Jak tabula rasa, na której można wyryć… otóż właśnie, co? Znaki właśnie! Jak to dziecko, jak tenże obcokrajowiec dajemy się oszukiwać mistrzom od zapisywania znaków i ich odczytywania. Z mgieł historii, z odmętów świata wyłania się cała rzesza tłumaczy znaków. Wszędzie ich pełno, na każdym kroku. Nie dość, że tłumaczą, to jeszcze odczytują, opiniują, recenzują, sugerują, interpretują, dają wytyczne, każą, rządzą. Bez względu na to, czy żyjemy w niedostępnym miejscu Papui Nowej Gwinei, czy w paryskiej Dzielnicy Łacińskiej, swoboda odczytywania znaków świata to tylko mrzonka. Ci wszyscy czarownicy, medicine meni, szamani, kapłani, czarownicy, prestigitatorzy, kuglarze, naukowcy, lekarze, nauczyciele, historycy, poeci zawładnęli naszym postrzeganiem świata. Na dobrą sprawę to oni są naszymi oczami i uszami. To nie my czytamy znaki świata. My mówimy ich językiem. Bierzemy za dobrą monetę ich interpretację. Z pokorą znosimy swoje nieuctwo, swoją nieumiejętność. Poniekąd jesteśmy bezwolni.