Język polski

Znaki przestankowe

Edyta WiniarskaCzerwone światło: STÓJ! Zielone światło: IDŹ!

Ta reguła sprawdza się tylko w zasadach ruchu drogowego, gdzie nie ma miejsca na wyjątki! Inaczej jest z „ukochaną” interpunkcją, która wielu osobom sprawia wielkie kłopoty przez te wszystkie odstępstwa od normy. Od najmłodszych lat wpajano nam, że nie stawia się przecinka przed „i”, „oraz”, „albo”, i że „-uje” się nie kreskuje, gdy się czasownikami posługuje. Bo już za „dwuje” można dostać „DWÓJE”. A jak jest naprawdę z ową malutką kreseczką w środku wypowiedzenia, zaraz się dowiemy.

Przecinek – najczęściej używany znak przestankowy – jak sama nazwa wskazuje „przecina” zdanie, czyli je rozdziela. Może wystąpić pojedynczo (a nie pojedyńczo) lub podwójnie. Dlatego raz na zawsze musimy zapamiętać fundamentalną zasadę: ZDANIE PODRZĘDNE (OKREŚLAJĄCE) ZA KAŻDYM RAZEM ODZIELAMY PRZECINKIEM OD ZDANIA NADRZĘDNEGO bez względu na kolejność tych zdań. Kilka przykładów dla zobrazowania:

  • Jacek i Wacek poszli do sklepu po lody.
  • Nazbierali sporo grzybów oraz malin.
  • Pójdziemy do kina albo do teatru.
  • Jacek, który skończył dziesięć lat, i Jurek poszli do sklepu po lody.
  • Nazbierali sporo grzybów, które zawsze tam można znaleźć, oraz malin.
  • Pójdziemy do kina, bo już dawno nie byliśmy, albo do teatru.
  • I Jacek, i Wacek poszli do sklepu po lody.
  • I nazbierali sporo grzybów, i przynieśli pełne kosze malin.
  • I w treści, i w formie.

W drugiej grupie zdań wprowadzono zdanie podrzędne, dlatego konieczne było postawienie przecinka przez „i”, „oraz”, „albo”. Pytanie, dlaczego w zdaniach trzeciej grupy umieszczono przecinki? Odpowiedź jest bardzo prosta. Zastosowano zasadę mówiącą o konieczności wstawienia przecinka przed powtarzającym się lub tożsamym funkcjonalnie spójnikiem.

Podsumowując, by postawić przecinek w prawidłowym miejscu należy na początku prawidłowo rozczłonkować zdania (na współrzędne i podrzędne), dlatego na koniec mały test.

Które ze zdań jest poprawne pod względem interpunkcyjnym?

  • 1. Rynek domowych komputerów skupia tych, którzy chcą je kupić, oraz tych, którzy je wytwarzają.
  • 2. Gonazalo pędem biegł z obawy, żeby tamci jemu w tłumie nie zginęli i odnalazłszy ich, mnie znaki dawał, bym pośpieszał. (W. Gombrowicz)
  • 3. Zwieziono z lasu kilka wozów drewna, i sprzedano je na opał.

Powodzenia!

Rowiązanie

Poniżej podaję poprawną odpowiedź, więc jeśli jeszcze się nie zastanowiłaś/eś nad rozwiązaniem, to nie czytaj dalej! A prawidłowe nie jest zdanie trzecie i nie jest również zdanie drugie. Chyba więcej pisać nie muszę? Mam nadzieję, że udało Ci udzielić prawidłowej odpowiedzi.

Edyta Winiarska

Źródła:

  1. Jan Miodek, Słowo jest w człowieku. Poradnik językowy, Wrocław 2007.

  2. Edward Polański, Zasady interpunkcji, [w:] Polszczyzna na co dzień, red. Mirosław Bańko, Warszawa 2006.

PodróżeKulturaMuzykaHistoriaFelietonyPaństwo, polityka, społeczeństwoPowieści i opowiadaniaKącik poezjiRecenzjeWielkie żarcieKomiks
PrzewodnikiAlbaniaNepalPolskaRumunia
Oceń zamieszczony obok artykuł.
Minister kazał, więc uprzejmie informujemy, że nasze strony wykorzystują pliki cookies (ciasteczka) i inne dziwne technologie m.in. w celach statystycznych. Jeśli Ci to przeszkadza, możesz je zablokować, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki. Więcej informacji znajdziesz w artykule: Pliki cookies (ciasteczka) i podobne technologie.