W ubiegły czwartek, w miejscu jak najbardziej ku temu odpowiednim, czyli w Loży Masońskiej, będącej i historycznie, i współcześnie symbolem tolerancji, kultury i sztuki, kętrzynianie mieli okazję poczuć się jak John Book grany przez Harrisona Forda w wyreżyserowanym przez Petera Weira filmie „Świadek”. Państwo pamiętacie, rzecz dzieje się w amerykańskiej osadzie amiszów, współcześnie. „Nasz świat” wchodzi bezpardonowo w świat „ich”. Relacje nieufności, wrogości powoli zmieniają się w ciekawość, tolerancję, w końcu fascynację z obu stron.

Ruch chasydzki powstał w połowie XVIII wieku w południowo-wschodniej Polsce i na Litwie. Czy bezpardonowo wszedł w ten świat? Trudno orzec. Z pewnością zburzył dotychczasowe stosunki żydowskie i wiele zmienił w kulturze judaistycznej, polskiej i litewskiej, co możemy z zainteresowaniem obserwować do dzisiaj. Ba, postawił także rękoma cadyków pewien mur, ale przecież tak to zwykle bywa z ortodoksją, fundamentalizmem bez względu na kontynent, kraj, kulturę czy religię. Nieufność zapewniły chasydom czasy między wojnami Chmielnickiego, rozpadem unii polsko-litewskiej a rozbiorami Polski. O wrogości pisał w przynajmniej trzech ważnych książkach Jan Tomasz Gross. Czyżby zostały nam teraz ciekawość, tolerancja i fascynacja? Bardzo chciałbym w to wierzyć.