Podróże małe i duże > Nepal – przewodnik

Stupa Bodnath / Boudhanath / Bauddhanāth / बौद्धनाथ, Katmandu (Nepal) – przewodnik

Bodnath, Kathmandu (Nepal)Bodnath, Kathmandu (Nepal)Oryginalne ozdoby

Położona mniej więcej 5 kilometrów w linii prostej na północny-wschód od centrum Katmandu stupa Bodnath / Boudhanath / Bagmati / बौद्धनाथ jest dla tybetańskich buddystów najświętszym miejscem poza Tybetem. Potężna kopuła ma około 35 metrów średnicy, co czyni ją największą w Nepalu i jedną z największych na świecie. W 1979 roku stupa, wraz z sześcioma innymi zabytkami doliny Katmandu, została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO i jest niemal obowiązkowym punktem programu zwiedzającego stolicę Nepalu turysty.

Jej wnętrze podobno skrywa relikwie Buddy Kaśjapy, stąd druga nazwa stupy – Khasti. Przed kopułą, pomiędzy mniejszymi stupami, wyznawcy padają na deski i podnoszą się w żarliwej modlitwie. Okrąża ich biały murek, w którego niszach po zewnętrznej stronie znajduje się 147 młynków modlitewnych obracanych przez przybywających tłumnie w to miejsce pielgrzymów. Całość szczelnie opatula krąg kolorowych kamieniczek mieszczących mniejsze i większe sklepiki. Czego się tutaj nie kupi?! Kolczyki, kadzidełka, młynki, noże kukri, tanki, mandale, wisiorki, swastyki, ubrania, antyki, mydło i powidło... Na jednej ze ścian wypisanych jest prawie 30 znajdujących się w okolicy buddyjskich klasztorów, a wedle niektórych źródeł ma ich tutaj być przeszło 50...

Bodnath, Kathmandu, (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)

UWAGA! Wszystkich, którzy odwiedzali Nepal albo planują w najbliższym czasie się do tego kraju wybrać, serdecznie zapraszamy do współtworzenia tego przewodnika. Można w tej sprawie pisać na adres redakcji redakcja@libertas.pl.

Jak trafić?

Dotarcie w okolicę stupy nie jest żadnym problemem. Wystarczy na chwilę opuścić Thamel i taksówką (w zależności od zdolności negocjacyjnych od 200 do 400 rupii) lub busem (20 rupii od osoby) ruszyć na wschód w ciekawy, kilkunastominutowy kurs po najbardziej zatłoczonych arteriach miasta. Można też całkowicie zdać się na siebie i cały dystans pokonać pieszo. Na taki spacer trzeba co prawda wygospodarować ponad godzinę w każdą stronę, ale przedzierając się przez kolorowe, tętniące życiem dzielnice Gyaneswor, Bhandarkhal, Chabahil czy Boudha, będziemy mieli za to niepowtarzalną okazję, by naocznie przekonać się, jak wygląda rzeczywistość mniej turystycznych, co absolutnie nie oznacza mniej ciekawych, części Katmandu. Za możliwość podziwiania stupy przyjdzie nam zapłacić – jednodniowy bilet wstępu kosztuje każdego turystę 300 rupii.

Bodnath, Kathmandu, (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)
Bodnath, Kathmandu (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)

Historia

Bodnath, Kathmandu, (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)

Według kroniki Gopālarājavaṃśāvalī stupa Bodnath powstała na przełomie VI i VII wieku, za panowania dynastii Licchavi, gdy na tronie zasiadał król Śivadeva. Inne źródła zainicjowanie budowy przypisują wielkiemu królowi Tybetu Songcenowi Gampo, co też wskazywałoby na VII wiek. Większa część uznaje jednak, że stupa została wzniesiona dopiero w wieku XIV po najeździe Mongołów. Na temat jej powstania krąży wiele legend. Jedna z nich mówi, że po śmierci Buddy Kaśjapy pewna starsza kobieta oraz jej czterech synów pochowali jego szczątki w miejscu, gdzie dziś stoi stupa. Następnie zwrócili się do króla o pozwolenie na wzniesienie w tym miejscu świątyni, a ten wyraził zgodę. Gdy po wielu wyrzeczeniach kobieta i jej czterej synowie skończyli pracę nad fundamentami, wszyscy, którzy je oglądali, byli zdumieni wielkością konstrukcji, a niektórzy patrzyli na to co powstaje z nieukrywaną zawiścią. Udali się więc do króla i poprosili, by nie dopuścił do ukończenia budowy, bo jeśli biedna kobieta jest w stanie zrealizować tak ogromny projekt, to król będzie musiał zbudować sobie świątynię wielkości góry! Król miał na to odpowiedzieć, że wyraził był już zgodę, a królowi nie godzi się zmieniać raz podjętej decyzji. W ten sposób stupa mogła zostać ukończona.

Jak było naprawdę nie wiem, ale Bodnath była wielokrotnie przebudowana, więc kto wie, może każdy z tych przekazów zawiera część prawdy? Może stupa została wybudowana z inicjatywy jakiejś biednej rodziny przeszło 2000 lat temu, może król trochę jej pomógł, może później była wielokrotnie przebudowywana, w końcu zniszczona przy okazji jakiegoś najazdu, a następnie w XIV wieku odbudowana. Wiadomo na pewno, że w 1959 roku w Tybecie wybuchło antychińskie powstanie, które skończyło się dla Tybetańczyków surowymi represjami. Dalajlama XIV uciekł do Indii, a wielu jego rodaków swój nowy dom znalazło w sąsiednim Nepalu. Spora ich część osiedliła się w okolicy Bodnath, a miejsce to stało się najważniejszym centrum buddyzmu tybetańskiego w Nepalu.

Bodnath, Kathmandu, (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)

Stupa Bodnath i jej symbolika

Jeżeli prawdą jest, że Budda odwrócił swoją miseczkę żebraczą i wskazał w ten sposób kształt przyszłych świątyń doktryny, to gest ten był współmiernie prosty do jego myśli, a forma stupy stała się najlapidarniejszą bryłą architektoniczną świata. Jedynie geometryczna czystość piramid może skutecznie wieść spór z doskonałością hemisfery.1

Stupa, inaczej czorten, relikwiarz (w sanskrycie स्तूप, stūpa oznacza ‘kopiec, szczyt’) jest najpopularniejszym typem buddyjskich świątyń. Jej rdzeniem jest Drzewo Życia – drewniany pal owinięty mantrami i naładowany dobrą energią podczas specjalnej ceremonii. We wnętrzu stupy znajduje się wypełniony różnymi przedmiotami skarbiec. Im większa jego wartość (oczywiście nie chodzi o wartość wyrażoną w dolarach), tym większa będzie później energia stupy wypromieniowywana z niej we wszystkich kierunkach.

Na dnie skarbca układane są małe wotywne stupy zwane tsa-tsa, a wolne miejsce uzupełnia się piaskiem. Następnie układa się kolejne warstwy aż do wypełnianie całej przestrzeni. Innymi ważnymi przedmiotami umieszczanymi w skarbcach są relikwie (Bodnath skrywa podobno relikwie samego Buddy Kaśjapy, poprzednika najsłynniejszego Buddy Siakjamuniego), klejnoty, a także inne rzeczy związane z funkcją stupy, np. biała broń w przypadku stupy obronnej, mającej strzec podróżnych na szlaku. Oprócz skarbca stupy nie mogą posiadać innych użytkowych przestrzeni, co podkreśla ich symboliczny, a nie użytkowy charakter.

Jeśli popatrzymy na stupę Bodnath z kosmosu (np. dzięki ogólnodostępnym zdjęciom satelitarnym), to zobaczymy ogromną mandalę ogrodzoną 16-bocznym, trochę nieregularnym murkiem. Mandala harmonijnie łączy w sobie koło i kwadrat, gdzie koło symbolizuje niebo, transcendencję i to, co boskie, a kwadrat ziemię, to co immanentne i związane z cielesnością człowieka. Oba przeciwieństwa łączą się w centralnym punkcie będącym centrum wszechświata, wiecznym teraz.

Patrząc z boku, zobaczymy pięć elementów zawartych symbolicznie w bryle stupy. Składająca się z trzech zmniejszających się platform stabilna podstawa symbolizuje ziemię, spoczywająca na niej hemisfera – wodę, zwieńczona piramidą wieża – ogień, znajdujący się powyżej parasol – światło i powietrze, a pozłacana iglica na szczycie – eter.

Długo zastanawiałem się skąd w tej strukturze wziął się parasol i w końcu udało mi się znaleźć sensowne wyjaśnienie. Otóż w Indiach parasol noszony był nad ważnymi osobistościami, podkreśla on więc wartość tego, co się pod nim znajduje. Inną jego funkcją jest wypromieniowanie skumulowanej energii i rozprowadzenie jej we wszystkich kierunkach wszechświata.

Trzynaście stopni na piramidzie u szczytu wieży symbolizuje trzynaście stopni wtajemniczenia prowadzących do oświecenia. Na każdej z czterech stron wieży znajdują się wszystkowidzące oczy Buddy symbolizujące mądrość i współczucie, a pomiędzy nimi trzecie oko – symbol oświecenia. W miejscu nosa widzimy liczbę jeden, symbolizującą jedność wszystkich rzeczy i jedną drogę do osiągnięcia oświecenia. Stupa symbolizuje zatem również oświecone ciało medytującego Buddy, które możemy niejako nałożyć na obrys budowli. Wtedy okaże się, że oczy Buddy wypadłyby dokładnie w tym miejscu, gdzie Nepalczycy je malują.

Bodnath, Kathmandu (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)Bodnath, Kathmandu (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)Bodnath, Kathmandu, (Nepal)
Witold Wieszczek
Konsultacje i uzupełnienia: Jakub Depowski.
  1. Andrzej Strumiłło, Nepal, Łódź 1987, s. 146.

Załóż wątek dotyczący tego tekstu na forum

Nepal – przewodnik:

Katmandu / Kathmandu / काठमाडौ / Kantipur (Nepal) – przewodnik (105 zdjęć)Durbar Square, Katmandu (Nepal) – przewodnik (104 zdjęcia)Stupa Bodnath / Boudhanath / Bauddhanāth / बौद्धनाथ, Katmandu (Nepal) – przewodnik (32 zdjęcia)Swajambhunath / Swayambhunath / स्वयम्भूनाथ स्तुप, Katmandu (Nepal) – przewodnik (52 zdjęcia)Pokhara / पोखरा (Nepal) – przewodnik (69 zdjęć)Bhaktapur / भक्तपुर / Bhadgaon (Nepal) – przewodnik (82 zdjęcia)Patan / पाटन / Lalitpur (Nepal) – przewodnik (84 zdjęcia)Tihar / तिहार – Święto Świateł (Nepal) – przewodnik (48 zdjęć)Dhunche – Thulo Bharkhu – Thulo Syabru (Nepal) – przewodnik (55 zdjęć)Thulo Syabru – Hot Springs – Bamboo – Lama Hotel (Nepal) – przewodnik (22 zdjęcia)Lama Hotel – Ghoda Tabela – Langtang (Nepal) – przewodnik (45 zdjęć)Langtang – Yamphu – Kyanjin Gompa (Nepal) – przewodnik (51 zdjęć)Kyanjin Gompa – Kyanjin Ri – Kyanjin Gompa (Nepal) – przewodnik (43 zdjęcia)Kyanjin Gompa – Langshisha Kharka – Kyanjin Gompa (Nepal) – przewodnik (41 zdjęć)Trekking w Nepalu – najważniejsze informacje – przewodnik (15 zdjęć)Paśupatinath, Katmandu (Nepal) – przewodnik (41 zdjęć)Dakshinkali – świątynia bogini Kali (Nepal) – przewodnik (51 zdjęć)Ceremonie religijne w Indiach i Nepalu – przewodnik (18 zdjęć)Królewski Park Narodowy Chitwan (Nepal) – przewodnik (41 zdjęć)
PodróżeKulturaMuzykaHistoriaFelietonyPaństwo, polityka, społeczeństwoPowieści i opowiadaniaKącik poezjiRecenzjeWielkie żarcieKomiks
PrzewodnikiAlbaniaNepalPolskaRumunia
Oceń zamieszczony obok artykuł.
Minister kazał, więc uprzejmie informujemy, że nasze strony wykorzystują pliki cookies (ciasteczka) i inne dziwne technologie m.in. w celach statystycznych. Jeśli Ci to przeszkadza, możesz je zablokować, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki. Więcej informacji znajdziesz w artykule: Pliki cookies (ciasteczka) i podobne technologie.