Roztocze to niezwykła kraina geograficzna położona w większości we wschodniej Polsce, ale częściowo także na Ukrainie. Niewielkie wzniesienia, nieskażona jeszcze przyroda, senne wioski, granica z Ukrainą, mnóstwo zabytków historycznych – to tylko niektóre z walorów tego regionu. Największe wzniesienia regionu nie przekraczają 400 m n.p.m. Teren ten z roku na rok odwiedza coraz więcej turystów. Niemałą atrakcją są tu gęste lasy i parki krajobrazowe, które chronią roztoczańskie ekosystemy. Nieformalną stolicą Roztocza jest Zamość, zwany „miastem idealnym”.
UWAGA! Wszystkich, którzy chcieliby uzupełnić poniższy artykuł, polecając tanie noclegi, dobre restauracje lub jakiekolwiek inne warte odwiedzenia miejsca, serdecznie zapraszamy do współtworzenia tego przewodnika. Można w tej sprawie pisać na adres redakcji redakcja@libertas.pl.
W średniowieczu teren ten był zamieszkiwany przez przedstawicieli słowiańskiego plemienia Lędzian. Byli oni głównie rolnikami, wypalali lasy i przygotowywali ziemię pod uprawę. W XI wieku teren ten stanowił przedmiot sporu pomiędzy Polską a Rusią Kijowską. Na słabo zaludnione tereny zaczęli napływać osadnicy między innymi z Lubelszczyzny i Małopolski. W czasie istnienia Rzeczypospolitej Obojga Narodów (1569–1795) żyli tutaj głównie Polacy, Ukraińcy, a także Żydzi, Niemcy i Ormianie. Kraina jednak nie rozwijała się tak szybko, jak inne zakątki naszego kraju, a częste najazdy tatarskie skutecznie uniemożliwiały rozbudowę i rozwój cywilizacyjny. Po rozbiorach Roztocze należało do Austrii, a częściowo znalazło się także pod zaborem rosyjskim. Co ciekawe, to właśnie tutaj aktywnie działał ruch partyzancki podczas powstania styczniowego w 1863 roku. W czasie trwania drugiej wojny światowej miały tu miejsce liczne bitwy. Tutaj także naziści utworzyli obóz zagłady w Bełżcu. Po wojnie tereny te były podzielone między Polskę a ZSRR. Przeprowadzono akcję wysiedleńczą Ukraińców i na ich miejsce sprowadzono Polaków ze Lwowa i okolic.
Zamość – miasto, które uważane jest za nieformalną stolicę Roztocza. Jego zabytkowa architektura została wpisana w 1992 roku na Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Miasto zostało założone przez Jana Zamoyskiego w 1580 roku. W celu ochrony przed licznymi najazdami Kozaków wybudowano tutaj twierdzę. Co ciekawe, układ przestrzenny miasta zaprojektował sam włoski architekt Bernardo Morando, który pracował na zlecenie samego Jana Zamoyskiego. Zamość to perła polskiego renesansu i często jest porównywany do włoskiej Padwy. Poniżej miejsca, które warto zobaczyć w tym zabytkowym mieście.
Ratusz na Rynku Wielkim – to najbardziej znany obiekt architektoniczny z Zamościu. Posiada wysoką na 52 metry wieżę zegarową. Jego charakterystycznym elementem dekoracyjnym są szerokie schody. Obiekt powstał w 1591 roku, a obecnie znajduje się tu Urząd Miasta, oraz punkt informacji turystycznej.
Kamienice ormiańskie ulokowane są w północnej części Rynku Wielkiego. W przeszłości były własnością Ormian. Posiadają podcienie. Prawdopodobnie powstały w XVII wieku. Są bogato ozdobione i z pewnością wyróżniają się na tle innych kamienic.
Jak sama nazwa wskazuje, w tym miejscu handlowano solą (towar ten importowano z Drohobycza). Rynek został gruntownie odremontowany w 2010 roku dzięki wsparciu Unii Europejskiej.
Pałac był niegdyś rezydencją rodu Zamoyskich. W ciągu wieków wielokrotnie przebudowywany. W okolicy pałacu znajduje się niewielki park. W 2005 roku umieszczono tu pomnik Jana Zamoyskiego.
Twierdza Zamość to przede wszystkim zespół dawnych umocnień, które otaczały miasto. Twierdza została wybudowana w latach 1579–1618 i jest jednym z największych kompleksów obronnych w Polsce. Co ciekawe, była pięciokrotnie atakowana: podczas powstania Chmielnickiego, w trakcie potopu szwedzkiego, przez wojska Księstwa Warszawskiego, próbowali ją zdobyć Rosjanie, broniła się także w czasie powstania listopadowego. Została zdobyta tylko raz w 1809 roku przez wojska polskie. Straciła swoje znaczenie obronne w 1866 roku. Wtedy też postanowiono ją zlikwidować. Obecnie jest systematycznie rekonstruowana i stanowi największą atrakcję Zamościa.
Szczebrzeszyn – w przeszłości istniał tutaj gród obronny. Obecnie miejscowość leży w okolicach Zamościa. Niepozorne miasteczko jest znane z tego, że występuje w wierszu Jana Brzechwy. Chyba każdy doskonale pamięta wersy:
W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie I Szczebrzeszyn z tego słynie.
Warto poświęcić chwilę na zdjęcia ze słynnym chrząszczem i drewnianymi rzeźbami, umieszczonymi niedaleko ratusza.
Zwierzyniec to znany ośrodek turystyczny graniczący z Roztoczańskim Parkiem Narodowym. Początki miejscowości datowane są na 1593 rok, kiedy to rodzina Zamoyskich pozyskiwała w okolicznych lasach drewno. Z czasem znany ród zaczął spędzać tu upalne, letnie miesiące. Znajduje się tu barokowy kościół na wyspie, można także zobaczyć budynek browaru, który został założony w 1806 roku. Warto też wspomnieć o pobliskim parku narodowym, który został utworzony w 1974 roku i chroni delikatny ekosystem.
Bełżec – wieś niedaleko granicy z Ukrainą. Leży przy głównym szlaku drogowym do Lwowa. Znajduje się tu Niemiecki Obóz Zagłady. Został on utworzony w marcu 1942 roku. Działał do grudnia 1942 roku. W komorach gazowych zamordowano blisko 600 000 ludzi. Znaczną ich część stanowili Żydzi. Warto zapoznać się z ekspozycją muzealną, by później w ciszy przejść przez teren byłego obozu nazistowskiego. Nie zachowały się tu żadne baraki ani sprzęt niemiecki. Postawiano raczej rozległy, jakże wymowny pomnik, który składa się z mnóstwa głazów. Kamienie te mają obrazować liczbę istnień ludzkich, które zostały zgładzone w tym miejscu.
Niełatwo dostać się do tej miejscowości. Słuszne jest stwierdzenie, że leży gdzieś na krańcu Polski. Znajduje się tu unikatowy zabytek – Cerkiew św. Paraskewy. Jest to jedna z najstarszych budowli cerkiewnych w Polsce. Jest przykładem architektury obronnej, dzięki kamiennemu murowi, który ją otacza. To w niej znajdowano schronienie przed najazdami tatarskimi. Prawdopodobnie powstała w XVI wieku. W 2013 roku została wpisana na prestiżową Listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Będąc w Zamościu warto odwiedzić browar, gdzie powstaje jedno z najlepszych polskich piw. Znajduje się tu też przestronna restauracja urządzona w dawnych halach produkcyjnych (zachowano industrialne elementy wystroju). Bogata karta dań powinna zaspokoić każde podniebienie.
Browar Zamość ul.Sienkiewicza 22 22-400 Zamość tel. 84 639 99 09 lub 519 836 927 http://www.browarzamosc.pl/