Zadebiutował tomem „Bajki” w roku 1776. Trzy lata później powstał dwutomowy zbiór „Erotyków”. Kniaźnin przekładał utwory La Fontaine’a i tłumaczył poezję Horacego. Pracował w Bibliotece Załuskich. W roku 1781 ukazały się „Wiersze”, a w latach 1787–1788

„Poezje” (tom 1–3). Kiedy poeta zamieszkał w Puławach, pisał również dramaty i utwory nawiązujące do spraw społecznych i politycznych. W roku 1800 przeniósł się do Końskowoli. Ze względu na pogorszenie się stanu zdrowia psychicznego, opiekował się nim dawny przyjaciel, również poeta, Franciszek Zabłocki.

Franciszek Dionizy Kniaźnin zmarł 25 sierpnia 1807 roku w Końskowoli i tam został pochowany. W kąciku listopadowym dwa wiersze tego poety „Do Zgody Na Sejm 1788” i „Do potomności”.

Halina Herbszt

Swoje wiersze można przesyłać na adres redakcji: redakcja@libertas.pl

DO POTOMNOŚCI Ty, którą teraz w najgłębszej ciemności Czas, wieków trawca, przed nami ukrywa; Przyjm nasze myśli, późna Potomności! Które chęć sławy dobywa. Zazdrość, idąca wiecznym obyczajem, Wkłada spółczesne na potomków długi; Byśmy się kłócąc, krzywdzeni nawzajem, Wielbili znikłe zasługi. Jeśli podchlebnej użyć mam otuchy, Raczysz kwiat rzucić i na nasze kości. Płonna ofiara! popiół ze mnie głuchy Tkliwej nie wyda czułości. Co mówię? sroga dzicz znowu powraca, A z nią czas ciemny, żelazny i gruby, Czci godna wieków oświeconych praca Upada w otchłań swej zguby. Jako gdy długim śmieje się pokojem I złote pasma powietrze rozwleka, Troskliwy pasterz, usiadłszy nad zdrojem, Przewidzi burzę z daleka. Nabiera strumień, alić spoza góry, Za którą wicher z nawałą się zetrze, Ogromnym kłębem czarne lecą chmury, Pali się i grzmi powietrze. Jędza (co widzę?), jędza oto z piekła, Z pochodnią w ręku, potrząsając gadem, Wypada: przebóg! okropna i wściekła, Zionie na cały świat jadem. Wnet burza ryknie pod hasłem niezgody. Tu złość, tam zemsta ląd i morze palą, A gdy swe zniszczą państwa i narody, Własneż ich klęski obalą. Tymczasem wojak z najzimniejszej nocy, Co nad zwierzęty i śniegiem panował, Wziąwszy odwagę, doświadcza tej mocy, Którą wiek wieków hartował. Nigdyż mię, rzecze, stąd nie ruszy sława, Ażebym tylko gdzieś zakrzepły siedział? Szuka więc gwałtem do tych krajów prawa, O których nawet nie wiedział. Jak ów niezmierny siedmią zatokami, Co go rzek tysiąc wzmnożyło po drodze, Pyszniąc się Dunaj, z wszystkimi wodami, Niesie strach morskiej odnodze. Wpadają zgraje, krwi ludzkiej niesyte, Na gwałt i przemoc mdłe rwą się osnowy. Nim trwoga zgodzi Rzeczypospolite, Hańba przyjmuje okowy. Chwyta się swojej Polityka szali: Trzyma ją, ale z drżących rąk wypada. Miecz grubej dłoni przewagę jej wali, A nieuk szturmem posiada. O nieba! (włosy powstają od strachu) Dzika pogańców krwawi się drużyna. Powszechna rozpacz, a w ślepym zamachu Oręż w pień wszystko wycina. Płci słodkiej róże, w nagrodę ponęty, Hańbie i śmierci gwałt podaje razem: Łupieżca wstydu, lecz nim nie ujęty, Kończy chuć swoją żelazem. Kolej szlachectwa nowego na świecie. Młodzieńce wolni jeńskie wloką pęta, Dziedzicom przeszłym urągają kmiecie, Panowie przyszli, książęta. Walą się zamki, kościoły, pałace, Po smutnych gruzach wicher poigrawa. Królów ozdoby, drogie mędrców prace, Nikczemna trawi kurzawa. Chełpi się triumf na Fortuny wozie, Że ludzkość zgładził, a cnotę wypłoszył: Dziękuje niebom, że swej podbił grozie Krąg ziemi, którą spustoszył. Dopieroż Pycha na strasznych mogiłach Stawiać ołtarze, tworząc prawa nowe, Rzecze, w szczęśliwych zaufana siłach: Odnówmy świata budowę! Franciszek Dionizy Kniaźnin

SAMOTNOŚĆ Wróciłem. Gdzie byłem? Wiesz lepiej niż ja! Nie myłem się długo, mam wszystko na sobie... Zapachy kochanek, śmierć, miłość i strach, przepicia, bezsenność i trudy, i znoje. Wróciłem. Całujesz. Rozbierasz i chcesz jeść brud zza paznokci i wkładać koronę, chcesz, żebym zapomniał, chcesz wąchać i mieć, z rozkoszy odlecieć, wziąć wszystko jak swoje. Wiec sączysz wraz z jadem trującą złą krew, jak balsam biel spermy przykładasz do rany i bierzesz całego, na dobre i złe, i sama przeze mnie najgorsza się stajesz! Wróciłem i jesteś! Czekałaś jak pies. Wróciłem. Gdzie byłem? Ty jedna to wiesz. Witold Wieszczek

LIST Z DETOKSU kochany mój, traktują mnie tu dobrze... dobrali dietę i karmią wspomnieniami Twoich dotyków o smaku Twych ust, przyprawiając to wszystko zapachem Twojej skóry. podają zupełnie niedziałające tabletki na zapomnienie, a kroplówką rozprowadzają po moim organizmie jakieś pieprzone substytuty Ciebie w dawkach tak bardzo mi za małych... nocami kiedy przychodzisz mi jeszcze bardziej do głowy już nie płaczę lecz wyję z bezsilności wobec swej choroby zwanej miłością. i wiesz co... tak bardzo sobie (nie) radzę na tym odwyku od Ciebie... Magdalena Wojciechowska

PRZYCHODZISZ Przychodzisz – serca stukanie pokrywa się z biciem twych kroków; rytm się niedbale przemienia w pościeli czułe szeptanie. Ja pieszczot spragniona, ja niecierpliwa słodki twój zapach łapczywie popijam, lepię się nim; pod oddechów ciężarem już w ciało się wtłacza ciało nietrwałe. Już nóż w żywej tkance – ból mnie przeszywa ciepły i ostry jak światło niezmiennie mnie rankiem cucące – nocnych mych pociech mroczny morderca w swej jasnej istocie. Zniknęło ostrze. Dłoń jeszcze sennie błądzi, krwi śladów szukając – daremnie – bielą się uda w porannej tęsknocie. Kasia Podziemska

BRZOZY Na złoty zmieniły kolor włosów potrząsając nimi gubią pojedyncze liście lekko ustawiły stopy w wilgotnym mchu grzejąc korzenie w ostatnich promieniach słońca opalają korony do porannych mgieł się uśmiechają skrzętnie chowając w sobie tajemnicę śmierci i ponownego życia cicho szepczą dobranoc Brygida Błażewicz

KOCHANKOWIE bezdomni z obrazu Chagalla zastygli w poświacie księżyca wtuleni w siebie jak w nocną modlitwę nieobecni dla świata spleceni na wieki miłością spleceni ze sobą grzechem dłonie ich drżące błądziły po spragnionych ciałach a bóg słuchał w milczeniu ich szeptu patrzył na nich z łagodnym uśmiechem Ryszard Mierzejewski

CIOCIA AGA Biały czajnik w tulipany Prezent na zimniejsze dni Czułym sercem rozżarzony Jesień życia błogo śni Przy herbatce z malinami Kiedy spadnie deszcz - i gdy Miło zmierzchem pogadamy A za oknem niechaj mży Razem z kotem zaśpiewamy Aby nie posmutniał nikt Piękny wieczór czarowany Cioci Agi słodki wikt Refren: Dziś ciocia Aga szarlotkę Z cynamonem będzie piec Poczęstuje ciastem kotkę Jej królestwem ciepły piec Regina Nachacz

JESIENNA NOC Za oknem noc głucha, jesienny chłód, plucha. Deszcz leje po dachu. Ciągle spływa do piachu. Pusto w nocy na dworze. Wiatr zacina jak może. Ciepło robi się w chacie. Ogrzej się siostro i bracie. Dzisiaj listopadowa noc. Do okrycia przyda się koc. W piecu palą się drwa. O świcie unosi się mgła. Pograżyła jesienna słota. Wokół kałuże, pełno błota. Od rana nastaje szaruga. Dzień krótki, noc długa. Halina Herbszt