Podróże małe i duże > Nepal – przewodnik

Paśupatinath, Katmandu (Nepal) – przewodnik

Fasada wejścia do świątyni (Nepal)Świątynia Pashupatinath-wejście wschódnie (Nepal)

Kompleks świątynny Paśupatinath (पशुपतिनाथ मन्दिर / Pashupatinath) usytuowany jest nad brzegiem rzeki Bagmati, w świętym mieście Deopatan, we wschodniej części Katmandu. To dla wyznawców hinduizmu jeden z najważniejszych celów pielgrzymkowych, będący dla Nepalczyków tym, czym dla indyjskich hinduistów jest Waranasi nad Gangesem.

UWAGA! Wszystkich, którzy odwiedzali Nepal albo planują w najbliższym czasie się do tego kraju wybrać, serdecznie zapraszamy do współtworzenia tego przewodnika. Można w tej sprawie pisać na adres redakcji redakcja@libertas.pl.

Świątynie kompleksu (Nepal)Dziedziniec przed Świątynią (Nepal)Święty ogień (Nepal)Dharmasali-dom noclegowy dla pielgrzymów (Nepal)Szatnia dla pielgrzymów (Nepal)Wejście tylko dla pielgrzymów (Nepal)Kompleks Świątyni Pashupatinath (Nepal)

Dojazd, ceny, informacje praktyczne

Do Paśupatinath można dojechać lokalnym minibusem z „dworca autobusowego” na Ratna Park (mapka połączeń autobusowych w artykule o Katmandu), który obsługuje większość połączeń pomiędzy miejscowościami w Dolinie Katmandu. Minibusy stoją po obu stronach długiej szerokiej ulicy (trzeba uważać przy przechodzeniu, kierowcy nie uznają obowiązujących u nas przepisów ruchu drogowego). Nie ma stałych przystanków. Dokąd jedzie busik, można dowiedzieć się od konduktorów-naganiaczy stojących na ulicy przed busem. Nawołują pasażerów, podając miejsce, do którego jadą. Nie ma również stałych godzin odjazdów. Bus odjeżdża wtedy, kiedy naganiacz zapełni wszystkie miejsca pasażerami (odjeżdżają często). Bilety są tanie (czas przejazdu: około 30 minut, cena biletu: 25Rp), a cenę podaje konduktor, kiedy znajdujemy się już w busie. Z Thamelu (gdzie zatrzymuje się większość obieżyświatów) do Ratna Park dotrzeć można w ciągu 15–20 minut. Droga wiedzie wąskimi i nieoznakowanymi ulicami dzielnicy. Wstęp na teren kompleksu Paśupatinath jest płatny.

Z Paśupatinath można pieszo przejść do Stupy Bodnath. Czas przejścia to około 20–25 min. Droga prowadzi przez okoliczne wioski.

Trochę religii i legend

Świątynia poświęcona jest jednemu z awatarów Śiwy – Paśupatiemu – „Panu Zwierząt” (Pan – pati – podlegający więzom – paśa – jednostek – pasu), który w Nepalu nieoficjalnie uznawany jest za narodowe bóstwo (do świątyń pozwala się wejść tylko wyznawcom hinduizmu). W nepalskich szkołach uczniowie poznają legendę wyjaśniającą genezę tego imienia: Po ślubie Śiwa przyprowadził swoją żonę Parvati w to miejsce, na miesiąc miodowy. Ponieważ był bardzo namiętnym kochankiem, Parvati wyczerpana jego zalotami przeobraziła się w sarnę i zaczęła uciekać. Wówczas bóg przybrał postać rogacza, aby ją dogonić i posiąść ponownie. W tym momencie został okrzyknięty królem wszystkich zwierząt w tym lesie. Na pamiątkę tego wydarzenia w Paśupatinath w lutym odbywa się festiwal Śiwa Ratri.

Historia

Świątynia Paśupatinath przez stulecia była ważnym ośrodkiem religijnym, o który dbali władcy Nepalu. Według najstarszej pisanej kroniki nepalskiej – Gopalraj Vamsavali – została zbudowana przez króla Supusa Padevę, władcę starożytnego królestwa Nepalu. Informacje te potwierdza inskrypcja wyryta w 753 roku n.e. przez króla Jajadewę II w kamieniu na dziedzińcu świątyni. Inna wersja podaje, że świątynia została postawiona przed panowaniem króla Supusa Padevy w formie siedziby boga (dewalaj) w kształcie lingi, nad którą wzniesiono pięciokondygnacyjną świątynię Paśupatinath. W XIII wieku król Ananta Malla (1274–1310) dobudował do świątyni dach. W połowie XIV wieku świątynia została ograbiona i zniszczona przez sułtana Samsuddina Bengalu, a odbudowana w 1360 roku przez króla Javasimha Ramvardhana. Kolejnej przebudowy dokonano w 1416 roku za panowania króla Jyoti Malli. Obecny charakter architektoniczny świątyni Paśupatinath nadała królowa Gangadevi za panowania króla Shivasimha Malli (1578–1620).

Kompleks światynny Pashupatinath (Nepal)Relief Śiwy (Nepal)
Portal wejścia do świątyni (Nepal)Rzeźba wierzchowca Śiwy byka Nadina (Nepal)
Relief Ganesi (Nepal)Relief Kali (Nepal)

Świątynia Paśupatinath

Sam budynek świątyni w kształcie dwupiętrowej pagody o wysokości 23,6 m zbudowany został na jednej kwadratowej platformie, pośrodku otwartego dziedzińca zabudowanego zadaszonymi arkadami, gompami, stupami wotywnymi i cenotafami. Świątynię wieńczy dwupiętrowy dach, zakończony stupą, przykryty miedzianymi płytkami i pokryty złotem. Do świątyni prowadzą cztery wejścia zamykane pozłacanymi drzwiami. Po obu stronach każdych drzwi świątyni wkomponowano nisze o różnych rozmiarach, w których rozmieszczono reliefy apsar, Ashtha Bhairavy i innych bogów oraz bogiń hinduskiego panteonu. Atrakcyjność świątyni podkreślają malowane złocenia nisz i znajdujących się w nich reliefów. Dodatkową wartość stanowią lattice, kratowane okna umieszczone pod dachem. Na uwagą zasługują również dekoracje zastrzałów pochodzących z końca XVIII wieku podtrzymujących dach. Można tu odnaleźć rzeźby członków rodziny Śiwy: Parvati, Ganeśi i joginów, są także Hanuman, Rama, Sita, Lakshman i inni bogowie oraz boginki przedstawione w epopei Ramajana. Narożniki dachów są zdobione złoconymi wizerunkami latających ptaków. Narożne zastrzały podtrzymujące dach świątyni udekorowano figurami skrzydlatego lwa Ajarapurusa i gryfa Mahanaga. Górna część zastrzałów podtrzymujących dach udekorowano reliefami słońca, księżyca i dzbanem Purna-Kalasha. Dzban ten jest czczony jako symbol Świątyni Guheshwori w Katmandu.

W centralnym miejscu świątyni (widocznym z każdego miejsca) ustawiona została około metrowej wysokości linga Śiwy (śiwalingam). Ustawiono ją na podstawce (joni) odprowadzającej wodę z rytuałów obmywania charakterystycznych dla liturgii hinduistycznej. Zgodnie z najstarszymi tekstami śiwaizmu śiwalingam przedstawiać ma Pierwotne Kosmiczne Jajo, z którego powstaje cały wszechświat i wszystkie stworzenia. Na lindze znajdują się reliefy pięciu twarzy (cztery wokół lingamu i jedna na nim) odpowiadające jego pięciu mocom: stwarzania, utrzymywania, niszczenia, ukrywania i wyzwalania oraz reprezentujące pięć podstawowych elementów hinduizmu, a mianowicie: ziemię, wodę, powietrze, światło i eter. Twarz związana z Brahmą – Sadhyojata – skierowana jest na zachód i reprezentuje moc stwarzania oraz ziemię. Skierowana na północ twarz Vamadevy związana jest z Wisznu i reprezentuje moc utrzymania oraz wodę. W kierunku południa spogląda Aghora związana z Rudrą – to moc niszczenia i ogień. Na wschód skierowana jest Tatpurusha związana z Rishi, Muni i joginami – reprezentuje moc ukrywania i powietrze. Ishana związany z wszystkimi istniejącymi stworzeniami skierowany jest na północny wschód i reprezentuje moc wyzwalania oraz eter.

Wewnętrzne ściany świątyni zdobią złocone reliefy z wizerunkami, Wisznu, Surya, Devi i Ganeśi.

Ceremonie religijne w świątyni prowadzą kapłani zwani Bhatti, a Naczelny kapłan to Mul, Bhatt lub Ravel (tylko czterech z nich może dotykać lingę Śiwy). Naczelny kapłan odpowiada tylko przed królem Nepalu i regularnie relacjonuje mu sprawy związane ze świątynią. Kapłani w tej świątyni pochodzą zawsze z Indii południowych. Niektóre źródła podają, że tę tradycję rozpoczął Adi Śankara w VI wieku n.e., aby zaprzestać składania ofiar z ludzi. Według innej interpretacji indyjscy kapłani pracują w świątyni Paśupatinath, ponieważ kiedy król umiera, cała populacja Nepalu powinna zaprzestać rozbudowanych praktyk religijnych i wejść w okres żałoby. Jako że należy wiecznie czcić Śiwę, sprowadzono Hindusów. Jednym z lepiej znanych kapłanów był Raval Padmanabha Shastri Adiga (1927–2005). Rozpoczął posługę jako kapłan w 1955 roku, a w 1967 roku został Kapłanem Naczelnym. Rozpoczął ruch na rzecz używania funduszy świątynnych do celów ogólnego rozwoju okolicy. Zaprzestał sprawowania funkcji kapłańskich w 1993 roku i powrócił do swego rodzinnego miasta – Udupi.

Sam dziedziniec świątyni udekorowany jest wieloma atrakcyjnymi rzeźbami. Przed wejściem do samej świątyni (od zachodu) na postumencie usadowiony jest Nandin, według mitologii indyjskiej byk, wierzchowiec (wahana) boga Śiwy, który symbolizuje wyzwoloną dusze ludzką. Wierzchowiec Nandin o wysokości sześciu stóp (około 1,80 m) wykonany został z pozłacanego czarnego kamienia.

Na dziedzińcu, po południowej stronie, znajduje się Dharmashila – kamień, przy którym składane są święte przysięgi oraz słupy z rzeźbami króli z obecnie panującej dynastii Szah (Gurkhowie). W północno wschodnim narożniku dziedzińca jest mała pagoda Wasuki. Wasuki ma postać Naga, mitycznego węża od pasa w górę, natomiast dolne części są skomplikowaną plątaniną ciał węży. Według lokalnych wierzeń Wasuki zamieszkał tu w celu ochrony Pashupatiego. Pielgrzymi przed wejściem do świątyni głównej często obchodzą wokoło króla Naga.

Oprócz Świątyni Paśupatinath na rozległych terenach Deopatan znajduje wiele innych świątyń, pagód, stup, kapliczek wotywnych (chatri) poświęconych Trimurti (trójcy hinduistycznej), lingamów (Chaturmukha – posąg w kształcie lingi z czterema obliczami Śiwy i Chadeshvar – VII-wieczna linga poświęcona królewskiemu rodowi Licchavi panującemu w starożytnym Nepalu), figur, jarmarcznych straganów z dewocjonaliami, a także dharmasali – domów noclegowych dla pielgrzymów.

Życie codzienne pielgrzymów (Nepal)Życie codzienne pielgrzymów (Nepal)Życie codzienne pielgrzymów (Nepal)Życie codzienne pielgrzymów (Nepal)Życie codzienne pielgrzymów (Nepal)Życie codzienne pielgrzymów (Nepal)Życie codzienne pielgrzymów (Nepal)Życie codzienne pielgrzymów (Nepal)
Bulwar z ghatami nad rzeką Bagmati (Nepal)Ghat kremacyjny Bhameshvar (Nepal)
Twarze Nepalu-uczennice na pielgrzymce (Nepal)Twarze Nepalu-uczennice na pielgrzymce (Nepal)
Ghat. W głębi wieże świątyń Pancho Deval (Nepal)Stosy kremacyjne (Nepal)
Cenotafy (chatri) Pandra Shivalaya (Nepal)Ceremonia pogrzebowa (Nepal)Ceremonia pogrzebowa (Nepal)Ceremonia pogrzebowa-obmywanie zwłok (Nepal)Ceremonia pogrzebowa-przenoszenie zwłok (Nepal)Ceremonia-pogrzebowa-przenoszenie zwłok (Nepal)Kondukt pogrzebowy (Nepal)

Ghaty

Poniżej świątyni, wzdłuż brzegu Bagmati – rzeki najbardziej czczonej w Nepalu – zbudowano trzy ghaty kremacyjne. Prowadzą do nich schody z bramy wschodniej świątyni. Jeden ghat – Arya (na wprost świątyni) – zbudowany za panowania króla Pratapa Malli, przeznaczony jest do ceremonii pogrzebowych i kremacji zwłok rodziny królewskiej, drugi – Bhameshvar – jest wykorzystywany do kremacji zwłok dla przybywających tam wyznawców hinduizmu. Miejsce niezwykłe. Przesycone magią, duchowością… śmiercią. To właśnie tutaj na specjalnie wysuniętych w głąb rzeki betonowych tarasach przykrytych dachami na drewnianych stosach nieustannie płoną zwłoki umarłych. Śmierć i kremacja w tym miejscu, według wierzeń hinduistów, uwalnia duszę od samsary – cyklu powtórnych urodzin i śmierci. Może udało mi się trafić w wyjątkowym momencie, ale tu, w Paśupatinath, w czasie tych uroczystości panował większy porządek, czystość i ład niż w Waranasi. Nie wałęsają się psy rozciągające pozostałości nadpalonych zwłok czy wszędobylskie święte krowy. Trzeci – Gauri Ghat (Święta Łaźnia) – nad rzeką Bagmati, na północny wschód od świątyni, stoi w miejscu gdzie według legendy żona Śiwy – Parvati – wykąpała się przed pójściem do świątyni Guhyeshwari by czcić Śiwę. Wśród wyznawców hinduizmu miejsce to uznawane jest za święte. Świątynia została zbudowana w XVII wieku za panowania króla Pratapa Malli w kształcie pagody. Główne sanktuarium ozdobione jest motywem kwiatowym. Nazwa pochodzi od słów „Guhya” (pochwy) i „Ishwari” (bogini) i ma symbolizować harmonię w życiu pomiędzy mężczyzną i kobietą.

Kompleks świątynny Pancho Deval

Za ghatami w niewielkiej odległości rozmieszczono kompleks świątynny Pancho Deval – Pięciu Świątyń poświęconych Wisznu. Wieże białych świątyń przypominają wieże naszych barokowych kościołów. Wieńczą je niewielkie stupy zakończone złoconymi kopułami. Obecnie kompleks wykorzystywany jest jako Ośrodek Pomocy Społecznej dla ubogich starych ludzi.

Kaplice wotywne Pandra Shivalaya

Po przeciwnej stronie rzeki znajduje się kompleks 15 chatri – kaplic wotywnych poświęconych Śiwie Pandra Shivalaya. Wykorzystywane były jako cenotafy zasłużonych dla Nepalu osób, które zmarły tam w latach 1859–1869. Ich imiona wyryte są na znajdujących się wewnątrz lingamach. Przed cenotafami ustawiono rzeźby byka Nandina. Nie zabrakło przy nich świętych mężów sadhu lub podających się za nich oszustów, żeby zdobyć parę rupii od przybywających tu turystów. Splecione w dredy włosy, niemal nagie ciała pokryte popiołem (podobno ci najbardziej ortodoksyjni paradują nago), z hipnotyzującym, mętnym od haszyszu wzrokiem.

Świątynie Vishwarup i Gorakhnath

Na uwagę zasługują również dwie świątynie (niestety nie można ich zobaczyć): Vishwarup – zbudowana w stylu mogolskim z charakterystyczną cebulastą kopułą i Gorakhnath, nad którą wznosi się ceglana pobielana sikhara. Świątynia Gorakhnath jest dedykowana indyjskiemu filozofowi, wyzwolonemu guru jogi, domniemanemu założycielowi dwunastu tradycji nathów. Postrzegany w hinduizmie i buddyzmie jako święty, a nawet bóstwo jest także patronem Gurkhów. Był założycielem shaivismu, jednego z czterech odłamów hinduizmu, który czci Śiwę jako Istotę Najwyższą. Przypisuje się mu stworzenia Hatha-jogi – jednej z najbardziej znanych na Zachodzie tradycji indyjskiej jogi, bazująca głównie na pozycjach ciała zwanych asana, sześciu procesach oczyszczających (krija) oraz na kontroli oddechu (pranajama).

Pozostałe świątynie

Oprócz przedstawionych powyżej obiektów, na rozległych terenach Deopatan znajduje się wiele innych świątyń, pagód, stup, kapliczek wotywnych (chatri) poświęconych Trimurti (trójcy hinduistycznej), lingamów (Chaturmukha – posąg w kształcie lingi z czterema obliczami Śiwy i Chadeshvar – VII-wieczna linga poświęcona królewskiemu rodowi Licchavi panującemu w starożytnym Nepalu), figur, jarmarcznych straganów z dewocjonaliami, a także dharmasali – domów noclegowych dla pielgrzymów.

Układanie zwłok na stosie (Nepal)Ceremonia pogrzebowa (Nepal)Ceremonia pogrzebowa (Nepal)Gotowość do podpalenia  stosu (Nepal)W kolejce do kremacji (Nepal)
Andrzej Żarczyński

Załóż wątek dotyczący tego tekstu na forum

Nepal – przewodnik:

Katmandu / Kathmandu / काठमाडौ / Kantipur (Nepal) – przewodnik (105 zdjęć)Durbar Square, Katmandu (Nepal) – przewodnik (104 zdjęcia)Stupa Bodnath / Boudhanath / Bauddhanāth / बौद्धनाथ, Katmandu (Nepal) – przewodnik (32 zdjęcia)Swajambhunath / Swayambhunath / स्वयम्भूनाथ स्तुप, Katmandu (Nepal) – przewodnik (52 zdjęcia)Pokhara / पोखरा (Nepal) – przewodnik (69 zdjęć)Bhaktapur / भक्तपुर / Bhadgaon (Nepal) – przewodnik (82 zdjęcia)Patan / पाटन / Lalitpur (Nepal) – przewodnik (84 zdjęcia)Tihar / तिहार – Święto Świateł (Nepal) – przewodnik (48 zdjęć)Dhunche – Thulo Bharkhu – Thulo Syabru (Nepal) – przewodnik (55 zdjęć)Thulo Syabru – Hot Springs – Bamboo – Lama Hotel (Nepal) – przewodnik (22 zdjęcia)Lama Hotel – Ghoda Tabela – Langtang (Nepal) – przewodnik (45 zdjęć)Langtang – Yamphu – Kyanjin Gompa (Nepal) – przewodnik (51 zdjęć)Kyanjin Gompa – Kyanjin Ri – Kyanjin Gompa (Nepal) – przewodnik (43 zdjęcia)Kyanjin Gompa – Langshisha Kharka – Kyanjin Gompa (Nepal) – przewodnik (41 zdjęć)Trekking w Nepalu – najważniejsze informacje – przewodnik (15 zdjęć)Paśupatinath, Katmandu (Nepal) – przewodnik (41 zdjęć)Dakshinkali – świątynia bogini Kali (Nepal) – przewodnik (51 zdjęć)Ceremonie religijne w Indiach i Nepalu – przewodnik (18 zdjęć)Królewski Park Narodowy Chitwan (Nepal) – przewodnik (41 zdjęć)
PodróżeKulturaMuzykaHistoriaFelietonyPaństwo, polityka, społeczeństwoPowieści i opowiadaniaKącik poezjiRecenzjeWielkie żarcieKomiks
PrzewodnikiAlbaniaNepalPolskaRumunia
Oceń zamieszczony obok artykuł.
Minister kazał, więc uprzejmie informujemy, że nasze strony wykorzystują pliki cookies (ciasteczka) i inne dziwne technologie m.in. w celach statystycznych. Jeśli Ci to przeszkadza, możesz je zablokować, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki. Więcej informacji znajdziesz w artykule: Pliki cookies (ciasteczka) i podobne technologie.