W I w. p.n.e. na Bałkany dotarli Rzymianie. Aby nie podzielić losów pobliskiej Apollonii (dzisiejszy Sozopol) i uniknąć zniszczenia, spalenia i złupienia, mieszkańcy przekazali klucze do bram miasta rzymskiemu dowódcy Lucullusowi. Tym samym miasto wcielone zostało do Cesarstwa Rzymskiego. Jego nazwę zmieniono na Mesembria, a później na Mesemwria. W nowej sytuacji politycznej miasto było odizolowane od głównych szlaków handlowych. Odzyskało swe strategiczne dla handlu znaczenie dopiero po rozpadzie cesarstwa na części rzymską i bizantyjską (395 r.), stając się "Złotym Mostem" pomiędzy Wschodem a Zachodem. Mesemwrię ponownie otoczono silnymi obwarowaniami. Jednak najwspanialszymi pamiątkami wczesnego okresu bizantyńskiego (V-VI w. n.e.) pozostają tutejsze bazyliki. Miasto osiągnęło metropolitalny charakter z początkiem VI w., wraz z powstawaniem wielu cerkwi fundowanych przez kupców i tutejszych dostojników.  Zaczęły też napływać bezcenne dzieła sztuki, kosztowne tkaniny, naczynia, wyroby rzemieślnicze i wspaniałe okręty (a to wszystko zobaczyć można w tamtejszym muzeum archeologicznym).

Na obszarze około pół tysiąca metrów kwadratowych znajdowało się ponad pięćdziesiąt cerkwi. Najstarsza z zachowanych pochodzi z XI w. Świątynie budowano w charakterystyczny sposób, przeplatając pas białych wapiennych bloków pasem czerwonych cegieł, do tego łuki i zdobienia w tej samej biało-czerwonej kolorystyce, tu i ówdzie turkusowe ceramiczne wstawki. Bywa, że w murze lub w podłodze tkwi "obce ciało": kamień z inskrypcją bądź kawałek marmurowej kolumny z greckiej budowli, starszej o kilkaset lat. Mimo podobieństw każda świątynia jest inna: wnętrze cerkwi Zbawiciela pokrywają freski, w Świętej Bogurodzicy możemy zobaczyć przepiękne ikony, a w św. Janie mające poprawiać akustykę gliniane garnki wbudowane w ściany. Obecnie na „kościelnym” półwyspie czynna jest tylko jedna cerkiew pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

Warto też zwrócić uwagę na ciekawy sposób stawiania tamtejszych domów (podobne możemy zobaczyć w Sozopolu). Murowany parter, w którym trzymano sieci rybackie, latem służył za spiżarnię, na górze, nieco większa od części murowanej, drewniana nadbudówka, gdzie mieszkano. Najstarsze domy pochodzą z XVIII i nesebarczycy mieszkają w nich do dziś.

Na drzwiach, płotach, bramach możemy zobaczyć, niezwykłe dla osób wychowanych tradycji rzymskokatolickiej, nekrologi. Są często kolorowe, znajduję się na nich zdjęcia tych, którzy odeszli (często przedstawiające ich w sytuacjach codziennych, na łodzi, uśmiechniętych, zupełnie „niegrobowe”). Wiesza się je nie tylko przed pogrzebem, by poinformować rodzinę i przyjaciół o ceremonii, ale też w każdą rocznicę (widziałam takie informujące o nabożeństwach w 25 rocznicę śmierci). Dla chrześcijan wschodnich pamięć o zmarłych jest niezwykle ważna.

Bułgaria to turystyczny raj. Przemili tubylcy, piękne plaże, niezwykłe zabytki i niskie ceny. Dla Polaków sentymentalna kraina do której przybywali z misją rozpowszechniania na dzikim wschodzie zbawiennego dla skór jasnych i ciemnych kremu Nivea. Warta wszystkiego – zobaczenia, zdobycia, zostawienia worka złota.