Tegoroczna, dwudziesta dziewiąta już edycja Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Ulicznych w Krakowie odbyła się pod hasłem „karnawał polski” i wedle zamysłu organizatorów miała być próbą zdiagnozowania stanu polskiej teatralnej sztuki ulicznej. Mimo wszystko nie zabrakło gości z zagranicy, choć rzeczywiście było ich mniej. Poza spektaklami plenerowymi, które odbywały się na rynkach: Głównym, Małym i Podgórskim oraz na Placu Szczepańskim, można było zobaczyć również kilka kameralnych spektakli w Teatrze Zależnym. Udało mi się obejrzeć sporą część tego, co na 29. Ulicy było do zobaczenia, choć po raz kolejny mam wrażenie, że ktoś, kto układa program, robi mi na złość. A może tylko dba o to, żeby nie dało się obejrzeć zbyt wiele? Zapraszam na przegląd.

Wybór, od jakiego przedstawienia zacząć festiwalową przygodę, nigdy nie jest prosty, zwłaszcza że propagandowa ulotka zachwala wszystkie spektakle, a z doświadczenia wiem, że zderzenie pochlebnych recenzji z rzeczywistością potrafi sprawić żądnemu wrażeń widzowi nie lada zawód. W tym roku Festiwal udało mi się zacząć bardzo dobrze, a wszystko dzięki Braciom Jashgawronsky i ich śmietnikowi. Występ przyrównałbym do popisów tria Pawła Morocco sprzed roku – barwny, udźwiękowiony spektakl komediowy dla widza w każdym wieku. Twórcze wykorzystanie śmieci jako instrumentów muzycznych wraz z cyrkowymi i muzycznymi talentami, podarowały wszystkim widzom niezapomnianą godzinę zabawy, udowadniając, że jeśli komuś w duszy gra muzyka, to instrumenty znajdą się wszędzie. Publiczność nie uciekała, owacje były gromkie, to chyba najlepsza recenzja i najwyższa dla artystów nagroda.

Taniec! Bardzo lubię takie przedstawienia, zwłaszcza w dobrym wykonaniu. Niestety, napięty festiwalowy program często sprawiał, że nie dało się obejrzeć do końca pierwszego i jednocześnie zdążyć na kolejny spektakl. „Wokoło” był jednym z tych, na które się spóźniłem i który chciałem później obejrzeć w całości. Nie udało się, ale po tym, co widziałem, wrażenia miałem bardzo dobre.

Bardzo pomysłowe przedstawienie, w którym losy bohaterów opowiedziano za pomocą... butów. Siłą rzeczy do ulicy najlepiej pasują spektakle, które nie potrzebują słów, które operują uniwersalnym językiem zrozumiałym pod każdą szerokością geograficzną: ruchem, gestem, muzyką, obrazem. Trzeba przyznać, że Markeliñe potrafi tym językiem powiedzieć ogromnie dużo.

Autorom na pewno nie można odmówić pomysłowości i poczucia humoru w kreowaniu nowych produktów. Pewnie można by się też w przedstawieniu doszukać drugiego dna... Jednak obecność tłumacza przekładającego monologi z francuskiego na polski zbyt irytowała. Nie był to spektakl zły, ale nie bardzo rozumiem, dlaczego znalazł się w programie tegorocznego festiwalu, zwłaszcza biorąc pod uwagę festiwalową myśl przewodnią.

W czwartek mieliśmy szczęście do przedstawień muzycznych. Każde było ciut inne, ale każde na swój sposób interesujące. Tym razem pięć dziewcząt a capella w swoistej ludowej kronice zbrodni XX-wiecznej Polski. Spektakl znowu tylko dla widzów polskojęzycznych, ale tłumaczenie tego byłoby bez sensu, a z pewnością dobrze, że zespołu Strojone w programie nie zabrakło... Wielu z tych piosenek i historii nie znałem, na przykład ballady o Paramonowie: Warszawa w kwiatach, mentownia w strachu; Bo znany gliniarz, poszedł do piachu; Tam leży ręka, tu leży głowa; To jest robota Paramonowa... Może występ dziewczyn nie był bogaty w fajerwerki, ktoś powie, że nic takiego, ale lubię spektakle, z których wychodzę ciut mądrzejszy... Mnie się podobało.

To już trzeci spektakl Teatru Pijana Sypialnia, jaki miałem okazję w Krakowie oglądać. Znowu było muzycznie i tanecznie, tym razem o dwóch wsiach, o tym, co je łączy, co je dzieli, a wszystko to trochę na żarty, trochę na poważnie i głęboko w ludowej tradycji. Warta odnotowania jest towarzysząca aktorom muzyka na żywo, o czym może łatwo zapomnieć, gdy nasz wzrok przykuwają furgające sukienki... Festiwalowy czwartek był dla nas zdecydowanie najbardziej udanym dniem...

Ostatnie przedstawienie było dla mnie dość sporym rozczarowaniem. Bogata scenografia i późna godzina sugerowały, że będzie to coś bardziej porywającego, a były tylko efekty specjalne i ani Jeremi, ani ja nie odkryliśmy w nim niczego zabawnego czy filozoficznego. Żaden ze mnie krytyk i może zupełnie się nie znam, ale klaun, z którego występu dziecko nie może się doczekać powrotu do domu, to żaden klaun.

Dotąd nie dawałem się skusić i trzymałem raczej spektakli plenerowych... No ale jak przejść obojętnie obok atramentu dla leworęcznych?! Raz kozie śmierć, mimo iż towarzyszył mi 9-latek, postanowiłem zaryzykować... Był to strzał w dziesiątkę! Po czterech festiwalowych dniach jednogłośnie uznaliśmy, że był to najlepszy spektakl, jaki udało nam się w tym roku zobaczyć! Bałem się, że Jeremi zaśnie, a obaj pękaliśmy ze śmiechu niemal od pierwszej do ostatniej sceny. Inteligentne, zabawne... no tak, mógłbym teraz zanudzać przymiotnikami, które kompletnie nic Wam nie powiedzą. Szkoda liter. Lepiej powiem, że na ten spektakl warto iść i co ciekawe, wbrew pozorom spodobać może się nawet dzieciom!

Bardziej hepening niż spektakl... Dobrze jednak, że i „Basenochód” na festiwal dojechał. Aż mnie kusiło, żeby się wykąpać, ale Garbus jest jednak mały, a nie chciałem odbierać miejsca dzieciom... Za to mój syn i współrecenzent przetestował. Wyrażał się bardzo dobrze, więc jak to mówią gwiazdy telewizorni – jestem na tak.

Spektakl chyba raczej dla dzieci. Na plus na pewno można mu zaliczyć muzykę na żywo, która jest chyba znakiem rozpoznawczym Zdrojowego Teatru Animacji z Jeleniej Góry, a przynajmniej w poprzednich latach ich spektakle były realizowane w podobnej konwencji.

„Odlot” to akrobacje na sprężynowych szczudłach. Efektowne, cyrkowe na swój nowoczesny sposób, łatwe lekkie i przyjemne dla widzów w każdym wieku. Chyba każdy z przyjemnością obejrzy.

Hultaje jeżdżą po pracy na hulajnogach. Wychodzą z banku, zdejmują garnitury i wsiadają na swoje diabelskie wehikuły... I na tym się niestety ten spektakl kończy. Bardzo nie lubię krytykować. Naprawdę. Czuję się wtedy jak idiota, który niczego nie zrozumiał, a teraz jeszcze w dodatku komuś sprawia przykrość. No ale nie rozumiem. Można być akrobatą i stworzyć naprędce byle jaką fabułę, żeby popisać się przed publicznością swoją zręcznością. Można wymyślić genialną, zabawną fabułę, a później może nieco gorzej ją zaprezentować, ale nadal zachwycając nią swoją publiczność... Można zrobić coś bardzo prostego, ale świetnie się przy tym bawić i zarażać tą atmosferą innych albo zrobić coś bardzo hermetycznego, dla bardzo wąskiego grona odbiorców, które wbrew wszystkim się dziełem zachwyci... Doprawdy, są przedstawienia, które wymagają od widza wiele samozaparcia, żeby wytrzymać 10 minut... Może się zacznie? Nasza delegacja skapitulowała. Może potem było lepiej.

Kolejne przedstawienie będzie okazją do ponarzekania na organizatorów. Festiwal międzynarodowy, czyli duży i gości, mam nadzieję, spodziewa się sporo... Krakowski rynek jest ponoć jednym z największych w Europie, a więc możliwości też proporcjonalne... A mimo to bardzo często zobaczyć niczego się nie da. Wiadomo, że niektóre przedstawienia, zwłaszcza te duże, wieczorne, prezentowane tylko raz, przyciągną większą publiczność. Wystarczyłoby powiększyć scenę, o kilka, a może nawet kilkanaście metrów w każdą stronę, wyraźnie oznaczyć powiedzmy 3-metrową strefę dla siedzących i dalej, za linią dla tych, którzy wolą stać. Prawdopodobnie miejsce znalazłoby się dla każdego. A może nie ma żadnych wytycznych i sceny każdorazowo organizują sobie zbyt skromni artyści? Nie mam pojęcia, kto za ten bałagan ponosi bezpośrednią odpowiedzialność, ale wiem, że co roku powoduje to napięcia i nieraz widziałem już kłótnie o to, kto, co, komu zasłania. Do tego dochodzą ochroniarze, którzy często nazbyt poważnie traktują swoją pracę. Reasumując: niczego dobrego na temat „Poematu o Słońcu i Księżycu” powiedzieć nie mogę, bo nic nie widziałem i po kilkunastu bezsensownych minutach poszedłem na lody. Lody były bardzo smaczne. Polecam lodziarnię na Placu Szczepańskim.

Akrobacje, taniec, fantastyka i obraz... Może niektóre sceny bym wyciął albo skrócił, żeby spektakl stał się trochę bardziej dynamiczny, a jego mocniejsze punkty nie dawały widzowi czasu na oddech, ale ogólnie rzecz biorąc, pomimo późnej pory, obejrzeliśmy popisy akrobatów do końca. Widowisko na pewno miłe dla oka i ucha, a gdyby je ciut skrócić, z czystym sumieniem polecałbym jako jedno z ciekawszych tego festiwalu.

Główną inspiracją dla przedstawienia był niewątpliwie „Głodomór” Franciszka Kafki, opowiadanie smutne, wzruszające, piękne. Opowiadanie o samotności, niezrozumieniu, głodzie... Choć niekoniecznie o głodzie z braku pożywienia...

Klaun Pinezka to żelazny punkt naszego festiwalowego programu! Wszystkie jego spektakle bazują na podobnych elementach: maskach, marionetkach, żonglerce, gagach, no i adresowane są przede wszystkim do dzieci. Myślę jednak, że i dorośli z przyjemnością dają się na występy klauna Pinezki swoim pociechom zaciągać. Dlaczego? Bo – jak to mówi Jeremi – Pinezka jest najlepszy! Zna swój fach, a dzieci wychodzą z przedstawień roześmiane i w pełni zadowolone, żeby nie powiedzieć – zachwycone. Mój festiwalowy kompan rośnie i w tym roku po raz pierwszy bardziej wciągnął go spektakl dla widzów nieco starszych, ale za żadne skarby z występów Pinezki by nie zrezygnował! Mało tego, udało mu się nawet obok swojego idola wystąpić! Z czystym sumieniem polecamy! A na marginesie dodam, że w trakcie trwania krakowskiego festiwalu, na drugim końcu świata, w Las Vegas, aktorka Teatru Pinezka – przepiękna Iwona Cichosz – została koronowana na Miss Świata osób niesłyszących! Pamiętamy ją z występów w poprzednich edycjach festiwalu, więc tym bardziej cieszymy się z jej sukcesu. Mam nadzieję, że za rok będziemy mogli jej urodę i talent podziwiać w Krakowie.

Na rynku Podgórskim ustawiono, być może inspirowane tytułem piosenki Perfectu, objazdowe nieme kino... Nie sądzę, żeby wybór Rynku Podgórskiego był trafny. Na pewno jego oddalenie od głównych festiwalowych scen nie sprzyjało frekwencji, a w dodatku jeszcze bardziej komplikowało i tak trudną sztukę docierania na przedstawienia o czasie. Naprawdę coraz trudniej zrozumieć mi niektóre decyzje organizatorów. Tytuł i opis był na tyle intrygujący, że przybyliśmy, zobaczyliśmy i nie żałujemy! Choć, prawdę mówiąc, spodziewałem się udźwiękawianego na żywo czarno-białego filmu, a była to raczej sprawnie zmontowana wiązanka filmowych i muzycznych cytatów, zaprezentowana z odpowiednią domieszką humoru. Gdybym miał się do czegoś przyczepić, to powiedziałbym, że zespół mógłby grać trochę równiej, ale ogólne wrażenie było tak pozytywne, że drobne niedociągnięcia zupełnie odbioru nie zakłócały.

„Alicja na ulicy” to nowoczesną wersją znanej pewnie wszystkim książki pt. „Alicja w krainie czarów”... Napisałbym coś więcej, ale może lepiej zmilczę...

Tym razem Teatr Snów sięgnął po powieść kaszubskiego pisarza Aleksandra Majkowskiego „Życie i przygody Remusa”, której – przyznam się bez bicia – nie znam, a bez odpowiedniego wprowadzenia chyba trudno by mi było intencje autorów odczytać. Myślę, że przenoszenie na ulicę treści książek i próby wyrażenia ich bez użycia słów bywają karkołomne... Skłamałbym, gdybym napisał, że Teatr Snów mnie tym przedstawieniem zachwycił, ale niektóre obrazy tworzone przez aktorów urzekały i zapadały w pamięć... Może gdybym obejrzał jeszcze raz...

Bardzo ciekawy spektakl łączący w sobie wyświetlane na ścianach sześciobocznej konstrukcji obrazy z grą aktorów przemieszczających się cyklicznie pomiędzy kolejnymi „scenami”... Spektakl uniwersalny i zrozumiały, skoro nawet mój 9-letni syn rozpoznał w nim sny, marzenia, koszmary rozgrywające się w głowach bohaterów. Ten świat snów zdawał się momentami w jakiś sposób przenikać, a sny, podobnie jak dni, ciągnęły się smutno niemal identycznymi koralikami w nieskończoność... Tak jak pisałem, czasem bardzo trudno jest przekazać publiczności to, co by się chciało, bez słów. Autorom „Cyklu” z pewnością się ta trudna sztuka udała.

Zespół Duchamp Pilot zapewnił swojemu koncertowi bardzo oryginalną oprawę... Właściwie co roku możemy na krakowskim rynku obejrzeć takie podniebne przedstawienia... Bywali już tancerze, którzy przybierając pozycje horyzontalne, przenosili podłogę na ściany Ratusza, bywały dźwigi i zawieszone nad głowami karuzele, a towarzyszyła temu skromniejsza lub bogatsza oprawa muzyczna... Można powiedzieć, że nic nowego, po prostu kolejna odsłona tego samego pomysłu, choć rozmach jednak jakby trochę większy. Może i nic odkrywczego, ale przyjemnie popatrzyć, a skoro zespół musiał bisować, to znaczy, że się podobało...

Ogień, woda, ziemia, powietrze... Cztery tańczące po scenie żywioły i słowiański folklor... W zasadzie choćby z racji moich sentymentów czy zainteresowań przedstawienie powinno mnie zainteresować...

Zupełnie niepozorna zapowiedź... Żonglerka, akrobacja, humor, muzyka na żywo... Właściwie nic nowego, nic świeżego... Oprócz artystów! Spektakl bardzo miło mnie zaskoczył, a jego siłę widzę właśnie w młodości, energii i radości, z jaką podeszli do swojej „pracy” młodzi (momentami miałem wrażenie, że niepełnoletni!) cyrkowcy. Może dlatego zdarzyło im się kilka niedociągnięć, ale one nie mają żadnego znaczenia! Prosta fabuła oczywiście była tylko pretekstem do pokazania cyrkowych umiejętności młodych adeptów tej sztuki, a jednak całość smakowała zdecydowanie lepiej, niż większość festiwalowych wydarzeń kreowanych często przez bardziej doświadczonych kolegów! Na długo zapamiętam przenoszoną, a potem wręcz tańczącą (i grającą!) perkusję, że nie wspomnę o pięknej pannie, którą mężczyźni noszą na rękach i podrzucają do nieba, królową ich serc schodzącą do nas ze swojego powietrznego królestwa po schodach tworzonych z rąk adoratorów... Pomyśleć, że o mały włos mogłem tego nie zobaczyć! Wiem, wiem, nic takiego, każdy akrobata tak potrafi... Tylko może nie każdy jeszcze potrafi czerpać z tego radość i zarażać nią publiczność? Bardzo bym chciał ich w Krakowie zobaczyć za rok!

Czesi to jednak mają specyficzne poczucie humoru! Ich cyrk świnek jest absurdalny, dziwny i oczywiście pełen świń w różnych rozmiarach i o różnych umiejętnościach... Aż trudno coś sensownego o tym napisać, ale na pewno było to jedno z oryginalniejszych przedstawień tej Ulicy.

I na koniec jeszcze jedna Alicja w krainie czarów, choć tym razem jako Eunika w krainie cyrku... do którego zaprasza widzów, zwłaszcza dzieci... Na kolejnych spektaklach zostać już niestety nie możemy. Godzina 23:00 z dużym prawdopodobieństwem opóźnienia, to nie dla nas...