Podróże małe i duże > Polska – przewodnik

Komańcza – Turzańsk – Rzepedź – Szczawne – Jurowce (Podkarpacie) – przewodnik

Cerkiew Greckokatolicka św. Mikołaja (Rzepedź)Cerkiew Prawosławna św. Michała Archanioła (Turzańsk)

Szlak Architektury Drewnianej województwa podkarpackiego podzielony został na dziewięć tras o łącznej długości ponad tysiąca kilometrów! Znajdują się na nim głównie kościółki katolickie i cerkwie, a jest ich tak dużo, że nie starczyłoby chyba wakacji, żeby je wszystkie zwiedzić. Z drugiej strony przejeżdżać nieopodal i nawet na chwilę się nie zatrzymać, byłoby ogromnym błędem. Abyście go przez przypadek nie popełnili, zapraszam do zwiedzenia pięciu takich miejsc w okolicy Sanoka. Oczywiście nie znaczy to, że pozostałe są mniej ciekawe, po prostu akurat te leżały na mojej drodze. A jakie znajdą się na Waszej? Wszystkie obiekty na Szlaku Architektury Drewnianej są bardzo dobrze oznaczone, więc wystarczy tylko, że gdy zobaczycie przy drodze tabliczkę informacyjną, to jej nie zignorujecie. Zapraszam!

UWAGA! Wszystkich, którzy chcieliby uzupełnić poniższy artykuł, polecając tanie noclegi, dobre restauracje lub jakiekolwiek inne warte odwiedzenia miejsca, serdecznie zapraszamy do współtworzenia tego przewodnika. Można w tej sprawie pisać na adres redakcji redakcja@libertas.pl.

Komańcza

Cerkiew Prawosławna p.w. Opieki Matki Bożej (Komańcza)Cerkiew Prawosławna p.w. Opieki Matki Bożej (Komańcza)

Komańcza znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej za sprawą pięknej drewnianej Cerkwi Opieki Matki Bożej, która do niedawna była chyba najcenniejszym jej zabytkiem. Niestety, z niewyjaśnionych przyczyn doszczętnie spłonęła wraz z wyposażeniem w roku 2006. Obecnie możemy oglądać tylko jej wierną replikę, której budowa zakończyła się w roku 2010.

Oryginalną cerkiew greckokatolicką w stylu wschodniołemkowskim wybudowano w tym miejscu w 1802 roku. W 1834 roku dobudowano dzwonnicę bramną, a dwa lata później – zakrystię. W 1963 roku świątynia została grekokatolikom odebrana i obecnie jest to cerkiew filialna prawosławna.

Cerkiew Prawosławna p.w. Opieki Matki Bożej (Komańcza)Cerkiew Prawosławna p.w. Opieki Matki Bożej (Komańcza)Cerkiew Prawosławna p.w. Opieki Matki Bożej (Komańcza)

Turzańsk

Cerkiew prawosławna sw Michała Archanioła (Turzańsk)
Cerkiew Prawosławna św. Michała Archanioła (Turzańsk)Cerkiew Prawosławna św. Michała Archanioła (Turzańsk)

Turzańsk to wieś w gminie Komańcza, w powiecie sanockim na Podkarpaciu, lokowana przez Mikołaja Kamienieckiego na prawie wołoskim w roku 1514. We wsi znajduje się cenna zabytkowa cerkiew w stylu wschodniołemkowskim, który w XIX wieku był szczególnie popularny w dorzeczu Osławy. Niestety, w chwili pisania tego artykułu, nie licząc repliki spalonej cerkwi w Komańczy, w Polsce pozostały już tylko dwie takie świątynie (druga znajduje się w Rzepedzi).

Greckokatolicka cerkiew pw. Michała Archanioła w Turzańsku została wybudowana w latach 1801–1803, w 1817 roku dobudowano dzwonnicę, a w 1936 roku – kruchtę od zachodu i pomieszczenia południowe. Obecnie jest to cerkiew prawosławna.

Rzepedź

Rzepedź – tak jak i Turzańsk – leży w gminie Komańcza. Wieś została lokowana na prawie wołoskim w 1517 roku, a obecnie liczy ponad tysiąc mieszkańców. Jej najcenniejszym zabytkiem jest cerkiew pw. św. Mikołaja wzniesiona w 1824 roku w stylu wschodniołemkowskim, a konsekrowana dwa lata później. Jak już wspominałem, jest to obok cerkwi w Turzańsku jedna z dwóch ostatnich takich świątyń na ziemiach polskich. Równocześnie z cerkwią zbudowano dzwonnicę; z XIX wieku pochodzi również ikonostas. W 1896 roku świątynię odnowiono i przebudowano, zmieniając konstrukcję dachu. Z tego samego roku pochodzi polichromia figuralno-ornamentalna wykonana przez Josypa Bukowczyka.

Przed wojną, w 1938 roku w Rzepedzi mieszkało 1013 grekokatolików. W 1947 roku w wyniku operacji „Wisła” mieszkający w okolicy Ukraińcy zostali przesiedleni, a Ludowe Wojsko Polskie splądrowało wnętrze świątyni. Budynek przetrwał dzięki temu, że w latach 1950–1960 pełnił był funkcję rzymskokatolickiej kaplicy cmentarnej, a na początku lat 70. został wyremontowany przez pozostałych na miejscu i powracających grekokatolików. W 1976 roku rzymskokatolicki biskup przemyski wyraził zgodę na otwieranie cerkwi w najważniejsze święta, a w 1987 roku cerkiew została przekazana grekokatolikom i otwarta na stałe. Ostatni gruntowny remont cerkwi miał miejsce w roku 2000. Jest to budowla trójdzielna, zrębowa, orientowana z zamkniętym trójbocznie prezbiterium, obecnie szalowana gontem.

Cerkiew Greckokatolicka św. Mikołaja (Rzepedź)Cerkiew Greckokatolicka św. Mikołaja (Rzepedź)
Cerkiew Greckokatolicka św. Mikołaja (Rzepedź)

Szczawne

Cerkiew pw. Zaśnięcia Matki Boskiej (Szczawne)Cerkiew pw. Zaśnięcia Matki Boskiej (Szczawne)

Szczawne zostało lokowane na prawie wołoskim w roku 1437 i było siedzibą krajnika (starosty) wołoskiego – zwierzchnika lokowanych na prawie wołoskim wsi tworzących tzw. krainę. W latach 1888–1889 na tutejszym wzgórzu wzniesiono parafialną cerkiew greckokatolicką pw. Zaśnięcia Matki Boskiej wraz z drewnianą dzwonnicą, a w 1925 roku kijowskie Towarzystwo „Widrodżenia” wykonało polichromię figuralną.

Po II wojnie światowej cerkiew została opuszczona, a pod koniec lat 50. miała zostać rozebrana. Na szczęście do tego nie doszło i w 1962 roku powstała tu filia parafii prawosławnej. W 1968 roku naprawiono dach, w roku 1973 dzwonnicę, a w latach 90. wymieniono podmurówkę.

Dzięki usytuowaniu na wzgórzu charakterystyczne zielone kopuły cerkwi widać już z daleka. Jest to świątynia orientowana, trójdzielna, na planie prostokąta, osadzona na kamiennej podmurówce i szalowana deskami.

Cerkiew pw. Zaśnięcia Matki Boskiej (Szczawne)Cerkiew pw. Zaśnięcia Matki Boskiej (Szczawne)Cerkiew pw. Zaśnięcia Matki Boskiej (Szczawne)Cerkiew pw. Zaśnięcia Matki Boskiej (Szczawne)Cerkiew pw. Zaśnięcia Matki Boskiej (Szczawne)

Jurowce

Cerkiew Greckokatolicka pw. św. Jerzego (Jurowce)Cerkiew Greckokatolicka pw. św. Jerzego (Jurowce)

Jurowce to wieś w gminie Sanok, lokowana prawdopodobnie przez księcia Jerzego II jako wieś służebna grodu sanockiego. W 1873 roku wzniesiono tutaj drewnianą cerkiew greckokatolicką pw. św. Jerzego. Świątynia o konstrukcji słupowej z trzema kopułami została zbudowana w stylu bizantyńskim. W 1905 roku wzniesiono dzwonnicę, a w roku 1924 do prezbiterium od strony południowej dobudowano boczną kaplicę.

Witold Wieszczek
PodróżeKulturaMuzykaHistoriaFelietonyPaństwo, polityka, społeczeństwoPowieści i opowiadaniaKącik poezjiRecenzjeWielkie żarcieKomiks
PrzewodnikiAlbaniaNepalPolskaRumunia
Oceń zamieszczony obok artykuł.
Minister kazał, więc uprzejmie informujemy, że nasze strony wykorzystują pliki cookies (ciasteczka) i inne dziwne technologie m.in. w celach statystycznych. Jeśli Ci to przeszkadza, możesz je zablokować, zmieniając ustawienia swojej przeglądarki. Więcej informacji znajdziesz w artykule: Pliki cookies (ciasteczka) i podobne technologie.